Anong kalayaan ang ipinagdiwang noong Linggo, Hunyo 12?

Sa kasaysayan ng bansa, ito ang deklarasyon ni Hen. Emilio Aguinaldo ng pagtatag ng Republika noong Hunyo 12, 1898 sa Cavite El Viejo, ngayo’y Kawit. Ngunit sinumang nag-aral ng kasaysayan ay makakapagsabi na hindi nakamit ng bansa ang kalayaan noong araw na iyon. Katunayan, noong araw mismong iyon, naghahanda na ang Estados Unidos (US) na sakupin ang Pilipinas. Nakipag-ugnayan na ito sa kolonyal na pamahalaan ng mga Espanyol sa Maynila para sakupin ang siyudad.

Samantala, pinaniwala ng Amerika si Aguinaldo na kaalyado ng rebolusyonaryong gobyerno ang naturang bansa. Sa pakikipag-usap kay Aguinaldo sa Singapore noong Abril 1898 pinangakuan ang dating alkalde ng Cavite El Viejo ng “proteksiyon” ng Amerika. Alam na natin na hindi ito nangyari. Alam na natin na nagsimula ang pananakop ng US sa Pilipinas sa pamamagitan ng panlolokong ito.

Maraming historyador ang nagsabing ito ang naging unang hakbang ng US para maging makapangyarihang kolonyal na (at “imperyalistang”) bansa sa daigdig.

Umabot sa 113 taon na ang nakararaan, malinaw na nananatili ang pampulitika at pang-ekonomiyang dominasyon ng US sa Pilipinas. Mula sa pampublikong mga pahayag ng mga opisyal nito na nais nitong muling magtatag ng base-militar sa bansa, hanggang sa dikta sa pang-ekonomiyang mga polisiya ng administrasyong Aquino sa pamamagitan ng mga institusyong tulad ng International Monetary Fund, World Bank, World Trade Organization, at Asian Development Bank — malinaw na nagpatuloy ang panlilinlang ng mga “imperyalista.”

Noong Hunyo 12, nagpatuloy ang panlilinlang. Ipinarada ng Armed Forces of the Philippines ang armadong puwersa nito sa harap ng Luneta Grandstand — ang armadong puwersang sinanay at sinusuportahan ng militar ng US. Ipinagmalaki naman ni Pangulong Aquino ang kanyang mga polisiya sa ekonomiya, laluna ang “public-private partnerships” — ang parehong mga polisiyang itinutulak ng nabanggit na mga institusyong dominado ng US.

Mga larawan ni Macky Macaspac / Teksto ni KR Guda