FEATURED Migrante

Tulong-legal ng gobyerno para sa OFWs, ipinaglalaban ng kaanak


Naranasan mismo ni Nanay Celia Veloso kung paano pinabayaan ng gobyerno ang kaso ni Mary Jane sa mahabang panahon. Ngayon, nakikipagkaisa siya sa ibang kaanak ng OFWs para ipaglaban ang legal na ayuda ng gobyerno sa kanilang mga mahal-sa-buhay na sangkot sa legal na sigalot sa ibang bansa.

Nanay Celia (pangalawa mula sa kanan) kasama ang mister niya at iba pang kaanak ng OFWs na nagkaisa sa ilalim ng LAYA. <b>Darius Galang</b>
Nanay Celia (pangalawa mula sa kanan) kasama ang mister niya at iba pang kaanak ng OFWs na nagkaisa sa ilalim ng LAYA. Darius Galang

Naging matunog ang pangalan ni Celia Veloso bilang ina na humingi ng tulong sa publiko para sa kanyang anak na si Mary Jane na nasa death row sa ibang bayan. Pero isa lang siya sa maraming overseas Filipino workers (OFW) na humihiling ng saklolo at tulong-legal sa ibayong dagat.

Kaya naman kasama ni Nanay Celia ang iba pang pamilya ng mga manggagawang Pilipino na may kaanak na nakakulong o may kaso sa iba’t ibang bansa upang makaroon sila ng isang lakas para igiit ang tulong sa gobyerno.

Pinangalanang LAYA o Legal Assistance! Sigaw ng Migrante at Pamilya, ang grupong kanilang binuo ay may layuning magkabuklod ang kaanak ng OFWs para mas malakas na irehistro ang kanilang mga hiling ukol sa paghingi ng tulong legal para sa OFWs.

Kailangang ayuda

Si Nanay Celia lang, gusto na ring makauwi ang kanyang anak. “Siyempre, gusto ko nang makalaya ang anak ko. Sa totoo lang, inip na inip na si Mary Jane, gustong gusto na niyang makalaya,”sabi niya.

Pero para maisakatuparan ito, kailangang tunggaliin ng mga miyembro ng LAYA ang sinasabi ng gobyerno na wala itong kakayahang makapagbigay ng tulong legal sa mga OFW na nagkakaproblema sa ibang bansa.

Isang matinkad na isyu para sa kanila ang Legal Assistance Fund (LAF), na ginagarantiya dapat ng Migrants Act of 1995 o RA 8042, at naamiyendahan ng RA 10022. Sa ilalim ng batas na ito, may nakalaang pondo para sa tulong legal para sa mga Pilipino na may mga kaso sa labas ng bansa.

Paliwanag ni Connie Bragas-Regalado, tagapangulo ng Migrante Party-list, may malaking pagkukulang na ang gobyerno nang tanggalin ang LAF sa pambansang badyet na hinihingi ng Department of Foreign Affairs mula pa noong taong 2014. “Wala na ang item na ito sa national budget sa 2016, pero during the past three years na umupo si Pangulong Aquino, nagtalaga sila ng P30 Milyon kada taon, na-underspent pa.” Posible pang napunta sa Disbursement Acceleration Program (DAP), o pondong nasa diskresiyon lang ni Aquino, ang pondong ito.

Siyempre, maliit din ang P30-M sa P100-M dapat ilaan para sa LAF. At ayon kay Bragas-Regalado, paglabag na ito sa batas dahil higit pa rito ang isinasaad ng RA 8042. “Malinaw naman na nakasaad sa bataas na mayroong P100-M kada taon, at malinaw rin kung saan siya dapat manggagaling.

Tatlo ang pinanggagalingang pondo para buuin ang halaga na ito.

Nanggagaling ang P50-M mula sa Contingency Fund ng Pangulo, habang ang P30-M ay kinukuha sa Presidential Social Fund, at ang natitirang P20-M ay manggagaling sa Overseas Workers Welfare Administration o OWWA.

Tinanggal na

Nitong pagdinig sa Kamara para sa badyet ng DFA sa 2016, naungkat ang pagkakaroon ng 7,182 OFW na nakakulong sa ibang bansa. “Out of that number, 1288 ay drug-related cases, tapos may 807 na kailangan ng legal assistance. May 70 nang nahatulan ng kamatayan. So kung 30-M nga iyan, kulang na kulang ang inilaan na pondo,” sabi pa ni Bragas-Regalado.

Isa pang gustong malaman ng LAYA ay kung bakit hindi rin nauubos ang P30-M na ito habang libo-libo ang nakakulong. “Isa sa nakita namin diyan, nagbibigay lang (ang gobyerno) ng tulong legal sa panahon na siya ay nahaulan at nasentensiyahan. Kaya sa panahon na nahuli siya at sa paglilitis ng kaso, walang legal assistance,” dagdag pa niya.

Sa panukalang badyet para sa 2016, mayroong iminungkahing badyet para sa “Diplomatic and Consular Services” ang DFA. Pero, ayon kay Bragas-Regalado, wala na ang LAF na nakapaloob dito. “Noong nakaraang mga taon, hinihingian ang DFA ng kung anu-anong items para sa kanilang badyet. Mayroong LAF dati, ngunit wala na ngayong taon.”

Kaakibat ng tulong-legal, kasama pa sa kanilang hiling ang kagyat na pagbibigay ng abogado sa mga humaharap sa kaso maging sa mga nakakulong na. Nananawagan din ang LAYA ng pagtataas sa P1-B ng badyet para sa LAF, at ang pagtanggal sa presidential veto sa LAF dahil naiging kondisyonal ang implementasyon nito sa ilalim ng naturang veto.

Pimamumunuan man ng Migrante International ang pagbubuo ng LAYA, binibigyan nito ng pagpapahalaga ang mga nararapat. “Siyempre, ang nangunguna sa laban ay ang mga biktima, ang mga pamilya,” paliwanag ni Bragas-Regalado. “Nandoon ang Migrante upang magbigay ng gabay at nakakapunta sa avenues na puwedeng magamit.”

Partikular kay Nanay Celia ang paghihintay sa pangako ni dating Justice Sec. Leila de Lima (na tatakbong senador sa ilalim ng partido ng Pangulo) na hindi aabot sa Oktubre at makakalaya na si Mary Jane. Pero malinaw sa petsa sa kalendaryo na napako na ang pangakong ito.

Samantala, dahil sa pakikipaglaban para kay Mary Jane, tila natuto na rin si Nanay Celia na makipagkaisa sa iba pang kaanak ng mga OFW na nagkakaproblemang legal sa ibang bansa. “Gusto kong makalaya ang anak ko. Pero siyempre, gusto ko rin na lahat ng nakakulong (sa labas ng bansa) ay makalaya na,” pagtatapos niya.