Muling nagbigay ng ultimatum si Pangulong Duterte sa Communist Party of the Philippines at New People’s Army (CPP-NPA). Sa pagkakataong ito, inirereklamo naman niya ang paggamit ng command-detonated explosives (CDX landmines). Nagbanta na si Duterte na hindi matutuloy ang usapang pangkapayapaan kung patuloy ang paggamit ng rebolusyonaryong kilusan ng CDX landmines sa mga taktikal na opensiba nito.

Pero ang hindi niya alam o hindi niya sinasabi, hindi ipinagbabawal sa pandaigidigan at lokal na mga batas ang ganitong klase ng sandata sa gerilyang pakikidigma. Iginiit ng CPP na naaayon ito at pinahihintulutan ng Geneva Conventions at Ottawa Treaty on Landmines. Malayo umano ito sa victim-detonated landmines o iyong sumasabog tuwing matapakan o madaanan lang ng tao o hayop.

Nagreklamo si Duterte sa paggamit ng NPA ng CDX landmines matapos limang sundalo ang napatay sa isang serye ng engkuwentro sa mga bayan ng Monkayo at Maragusan sa Compostela Valley at sa Valencia City, Bukidnon noong Agosto 4 at 5. Nasa 12 sundalo din ang sugatan mula sa landmine.

“Ang mga pampasabog at landmine na ginagamit ng NPA ay command-detonated o pinasasabog nang manu-mano… ang CDX landmine na ginagawa ng NPA ay hindi sasabog kung matapakan, mapatid, o kaya’y masipa,” ayon sa CPP.

Wala pa ring pinapalaya

Inirereklamo ng NDFP at maging ng mga grupong pangkarapatang pantao na hindi pa rin tinutupad ni Duterte ang pangako niyang magpapalaya ng mga bilanggong pulitikal, pangunahin ang mga konsultant pangkapayapaan ng NDFP na nakakulong.

Nababahala tuloy ang mga rebolusyonaryo na tila “pinapakitid” ni Duterte ang landas tungo sa kapayapaang nakabatay sa hustisyang panlipunan. Samantala, hinihintay pa rin umano ng mga mamamayan ang “tunay na pagbabago” na ipinangako ng Pangulo noong kampanya.

Matatandaang naantala na ang pagsisimula ng usapang pangkapayapaan para bigyan ng panahon ang rehimeng Duterte na tupdin ang pangako nitong magpalaya ng mga bilanggong pulitikal. Unang itinakda ang pagsisimula ng usapan noong unang hati ng Hulyo. Pero hindi ito natuloy matapos hindi gamitin ni Duterte ang kanyang kapangyarihan para agad na tuparin ang pangakong palayain ang 22 konsultant ng NDFP at halos 550 detenidong pulitikal, ayon sa CPP.

“Napakahalaga ng papel na ginagampanan ng mga konsultant. Halimbawa si Alan Jazmines, siya ang chair ng reciprocal working committee ng social and economic reforms ng NDF. Ang iba ay nasa iba-ibang reciprocal working groups. Kaya napakahalaga ng releases ng mga konsultant,” ayon kay Randall Echanis, NDFP consultant.

Para naman kay Edre Olalia, abogado at legal consultant ng NDFP para sa usapang pangkapayapaan, posibleng mapalaya ang mga konsultant sa loob lamang ng dalawang araw kung walang aberya at gugustuhin talaga ng gobyerno na mapalaya sila.

Mahalaga sa taumbayan

Kung pagbabatayan lamang ang mga naging kilos ni Duterte sa nakaraang mga linggo, tila lumiliit ang potensiyal na may matatamong makabuluhan sa pamamagitan ng usapang pangkapayapaan.

Sabik man umano ang rebolusyonaryong mga puwersa na muling simulan ang usapang pangkapayapaan, nakahanda rin silang maghintay na tuparin ni Duterte ang pangakong pagpapalaya sa mga konsultant ng NDFP.

Kung sakaling matuloy ang usapang pangkapayapaan sa Agosto 20 hanggang 27 sa Oslo, Norway, umaasa rin ang NDFP na susundin ng dalawang panig ang naunang daloy ng usapan na pinagkasunduan sa The Hague Joint Declaration noong 1992.

Sa nasabing deklarasyon, nakatakdang pag-usapan na ang mga repormang sosyo-ekonomiko na tutugon sa ugat ng armadong tunggalian sa bansa. Matagal nang nakasalang ang panukalang mga reporma ng NDFP, kabilang ang tunay na repormang agraryo, pambansang industriyalisasyon, at iba pang isyung higit na makikinabang ang mga mamamayan at hindi lamang interes ng iilan.

Kapayapaang nakabatay sa hustisya at pagtugon sa ugat ng armadong tunggalian ang nais abutin sa usapang pangkapayapaan, atras-sulong man ang inuusad nito, ayon sa NDFP.