Skilled welder si Dario Reyes sa kompanyang Philippine Dong Yun Plate Making Corp.

Matatagpuan sa isang exclusive economic zone na Filinvest Technology Park sa Calamba City, Laguna ang Philippine Dong Yun na pag-aari ng mga negosyanteng Tsino. Ang ginagawa nila, mga cylinder na ginagamit sa de-kalidad na pag-iimprenta na tinatawag na rotogravure printing. Mahusay si Dario sa trabaho niya; hindi naman siya tatagal nang 12 taon kung hindi. “2003 nung ako’y nag-umpisa (sa Dong Yun),” kuwento ni Dario, sa panayam ng May Day Multimedia. “2004 na ako naging regular (sa trabaho)–mahigit isang taon.” Suwerte siya, dahil mahigit isang taon lang siyang kontraktuwal. Pero kuwento ni Dario, maraming manggagawa sa Dong Yun na umaabot ng anim o pitong taon na kontraktuwal. Iniikutan ng kompanya ang mga batas para manatiling mababa ang sahod ng mga manggagawang kontraktuwal.

“Sumasahod kami ng P366 (kada araw) – hindi sapat sa mga gastusin, lalo na’t tumataas ang mga bilihin,” ani Dario. Pero masahol pa umano ang mga kontraktuwal, na sumasahod ng P250 kada araw. Samantala, napag-alaman din nina Dario na di maayos na nagreremit ang kompanya ng mga kontribusyon sa SSS at Philhealth ng mga manggagawa. Laganap din ang di-pag-apruba ng mga sick leave kahit malinaw na may sakit ang empleyado.

Problema rin umano ang kalagayan ng pabrika – ang pagiging kulob nito habang regular na nalalanghap ng mga manggagawa ang mga kemikal na ginagamit sa mga silindro. Wala pang company clinic.

Matindi rin ang panggigipit na dinanas nina Dario sa kompanya. Isa na rito ang pamimilit sa kanila na mag-overtime kahit na pagod na sila at panahon ito ng pagpapahinga. “ Bawal magreklamo. Pero dahil dumarami ang reklamo ng mga manggagawa sa manedsment, nagdesisyon ang mga ito na magtatag ng unyon noong 2015.

Magmula noon, nagsimula ang panghaharas sa kanila. “Kaming mga opisyal (ng unyon na Samahan at Ugnayan ng mga Manggagawa sa Phil Dong Yun o Sumaphi-DY-Naflu-KMU), nilipat sa mahihirap na gawain, akala nila magbibitiw na kami,” kuwento niya. At noong Disyembre 10, sinibak na si Dario, na tumayo nang presidente ng unyon.

Nagprotesta ang mga miyembro ng unyon, at ang naging reaksiyon ng manedsment ay lalong pagsibak sa mga manggagawa ng Sumaphi. Walang ibang pagpipilian ang mga manggagawa kundi maglunsad ng welga.

Kompromisado

Halimbawa ang mapait na karanasan ng mga manggagawa ng Dong Yun sa laganap na gawain ng dayuhang mga kompanya na nag-ooperasyon sa iba’t ibang engklabo ng bansa katulad ng sa Calamba City.

Mababa ang sahod, sobrang istrikto (para mamaksimisa ang pagtrabaho ng mga manggagawa) na manedsment, at laganap ang kontraktuwalisasyon, at pinipigilan ang pag-uunyon ng mga manggagawa. Hindi lang sa Dong Yun ang mga ito nangyayari, kundi sa libu-libong kompanyang naaakit sa mga pabuya ng mga engklabo na mababang buwis at murang lakas-paggawa.

Nakatanaw ng pag-asa ang mga manggagawa sa pagkapanalo ni Pangulong Duterte nitong Mayo. Nangako kasi siyang papawiin sa bansa ang praktika ng kontraktuwalisasyon, lalo na ang “endo” o end-of-contract—ang paggawad ng kontrata sa mga manggagawa nang maiksi sa anim na buwan (na ire-renew na lang) para lang maiwasan ang probisyon sa batas na kailangang iregularisa ang isang manggagawa matapos ang anim na taon ng pagtrabaho.

Kaya lang, sa kabila ng pangako ng pagpawi sa kontraktuwalisasyon, sinabi rin ni Duterte sa kanyang pangangampanya noon na pabor siya sa pagtatag ng mga engklabo (naisip pa iya, mga isla na mala- Singapore na dudumugin ng dayuhang mga kompanya). Samantala, sa kabila ng pagtalaga niya kina Silvestre Bello III bilang kalihim ng Department of Labor and Employment (DOLE) at militanteng lider-obrero na si Joel Maglunsod bilang undersecretary ng DOLE, nananatili ang malakas na impluwensiya ng mayayamang employer sa naturang ahensiya. Napuna ng Kilusang Mayo Uno (KMU) ang pagtalaga sa kilalang management lawyers sa ilang susing posisyon sa DOLE.

Ang resulta, hindi naipatupad ang pagpawi sa kontraktuwalisasyon, maging ang Department Order 18-A na itinuturo ng mga manggagawa na pag-insitusyonalisa sa kontraktuwalisasyon. Kamakailan, nauwi rin si Bello sa pagpapalusot: Ang tunay daw na tinututulan ni Duterte ay ang “ilegal na kontraktuwalisasyon”.

“Kung mayroon kang (kompanyang) gumagawa ng barko…Pangkaraniwa’y gumagawa ka nang may 300 hanggang 500 manggagawa…Pero kung may order ka na kakailanganin ng 10,000 manggagawa, ano ang gagawin mo? Kukuha ka ng mga empleyadong kontraktuwal. Puwede ‘yun,” sabi ni Bello, sa press conference sa Malakanyang nitong Nob. 22.

Sinabi pa ni Bello na ang pinagbabawal lang ng Labor Code ay ang labor-only contracting at hindi ang job contracting, na halimbawa ang nabanggit sa itaas.

Pero para sa organisadong mga manggagawa, dapat lahat ng klase ng kontraktuwalisasyon ay mapawi. “Lahat ng iskema ng kontraktuwalisasyon ay labag sa karapatan ng mga manggagawa at tinatapakan ang dignidad nila bilang tao at sa gayo’y dapat ideklarang labag sa batas,” sabi ni Elmer “Ka Bong” Labog, tagapangulo ng KMU, sa position paper na iprinisinta nito sa DOLE sa isang labor summit noong Oktubre.

Binatikos din ni Labog ang “win-win solution” daw ng DOLE na ipasa sa mga ahensiyang nagkokontrata ng lakas-paggawa para sa mga kompanya ang obligasyon na iregularisa ang mga kontraktuwal. Aniya, nawawala ang relasyong employee-employer sa pagitan ng manggagawang kontraktuwal at kompanya. Sa huli, labag ito sa karapatan ng mga manggagawa na mag-unyon at magkaroon ng seguridad sa trabaho.

Ani Bello, nabigo man sa “win-win solution” ay umaasa pa ang DOLE na makakahanap din ng solusyon ito na tatanggapin ng sektor ng paggawa at mga employer. Pero para sa KMU, kailangang kilalanin muna ni Bello at DOLE na dapat mapawi ang buong praktika ng kontraktuwalisasyon.

Nagsasarili?

Samantala, noong nakaraang buwan din, idineklara ni Duterte ang pagtahak ng isang independiyenteng ugnayang panlabas (independent foreign policy). Reaksiyon ito sa pangingialam diumano ng gobyernong US sa kanyang giyera kontra droga. Ang plano ng Pangulo, palakasin ang ugnayan sa mga bansang karibal ng US sa negosyo at dominasyon sa mundo – ang China at Russia.

Sa pagbisita ni Duterte sa China (at sa Japan), ipinagmalaki niya ang mga nakuhang komitment na dayuhang pamumuhunan. Kung titingnan nang maigi, makikitang marami sa mga ipinangakong pagtayo ng pabrika sa Pilipinas ay nangangahulugan ng pagpapatuloy ng murang lakas-paggawa at kontraktuwalisasyon.

Ibig sabihin, mas maraming katulad ng Dong Yun ang inaasahan ng rehimeng Duterte na maaakit nito (kahit sa inaasahang pakikipag-usap sa Russia sa hinaharap). Ayon sa maraming progresibong tagamasid, malayo ito sa diwa ng nagsasariling ugnayang panlabas—dahil patuloy na matatali ang bansa sa neoliberal na mga polisiya tulad ng kontraktuwalisasyon na itinakda ng imperyalistang mga bansa gaya ng US. Patuloy na magiging mistulang alipin ang manggagawang Pilipino sa dayuhang mga kapitalista—mababa ang sahod, walang kaseguruhan sa trabaho, walang karapatang mag-unyon.

Sa paglulunsad ng welga sa Dong Yun, pinapakita ng mga manggagawa ang kanilang lakas kapag nagkakaisa. Hindi na sila maghihintay sa DOLE o sa Pangulo. Sa kanilang pagwelga at sa iba pang pagkilos ng manggagawang Pilipino, nais nilang itulak ang rehimeng Duterte na maging makatotohanan sa mga pangako nito at pumanig na sa wakas sa tunay na naglilikha ng yaman ng bansa.