Isang semestre na lang bago ang pagtatapos niya ng kolehiyo. Pero hindi na niya ito nagawang maipagpatuloy dahil naitulak siya ng sistema ng edukasyon para kitlin ang sariling buhay.

Ikalima na si Jessiven Ligatic, 25, mag-aaral sa ikaapat na taon ng Bachelor of Science in Agriculture sa Central Bicol State University of Agriculture (CBSUA) sa Camarines Sur, na nagpakamatay kaugnay ng suliranin sabayarin sa paaralan.

Sa panibagong trahedyang ito, tila wala pa ring pagkatuto ang administrasyong Aquino sa pagbibigay dapat ng karapatan ng mga mamamayan na makapag-aral dahil sa patuloy na pagpapatupad ng mga polisiyang naglalayo sa mga kabataan sa mga pamantasan at itinutulak sila sa kamatayan.

Dahil sa komersiyal ang isa sa katangian ng edukasyon sa Pilipinas, taun-taon na lamang kung magtaas ng matrikula at iba pang bayarin ang mga publiko at mga pribadong pamantasan at kolehiyo sa bansa.

Taun-taon rin gustong kaltasan ng administrasyong Aquino ang badyet para sa state universities and colleges (SUCs) para unti-unting makatayo sa sarili ang mga ito nang walang suporta mula sa estado. Sa esensiya, gawing kalakal imbes na karapatang ibigay ang edukasyon sa mga Pilipino.

Sa ganitong sitwasyon ng edukasyon sa bansa, di nakapagtataka na maraming kabataang hindi na nagpapatuloy sa pag-aaral at may ilang sukdulang pinili na wakasan ang kanilang buhay.

Ikalimang biktima 

Marso 2013 nang napabalitang nagpatiwakal si Kristel Tejada ng University of the Philippines-Manila dahil sa kawalan ng pambayad sa matrikula. Sa unang kuwarto ng nakaraang taon, naging sunud-sunod ang mga kasong kaparehas ng kay Tejada: sina Rosanna Sanfuego (Cagayan State University), Jhoemary Azaulang (Eulogio “Amang” Rodriguez Institute of Science and Technology) at Nilna Habibun ng Zamboanga Sibugay.

Ayon sa Kabataan Party-list sa Bikol, ipinaalam ng CBSUA Office of Student Affairs and Services (OSAS) na hindi mare-renew ang kanyang iskolarsyip sa susunod na semestre dahil mayroong ilang asignaturang bumagsak si Jessiven sa nakaraang semestre.

Umapila si Jessiven, pero hindi siya pinagbigyan. Wala rin umanong dokumentong ibinigay ang OSAS na nagsasabing matatanggal ng scholarship ang mag-aaral.

Napilitang magbayad ng halos 7,000 pisong matrikula ang pamilya ni Lagatic mula sa kanilang maliit na kinikita para makapagpatuloy si Jessiven sa kaniyang huling semestre. Bagaman nabayaran ng pamilya ang matrikula, hindi na kinaya ng pamilya ang dagdag na araw-araw na gastusin sa pag-aaral.

Benepisyaryo ang pamilya Ligatic ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) ng pamahalaan at kabilang sa programang ito ang Expanded Students’ Grants-in-Aid Program for Poverty Alleviation (ESGP-PA) kung saan nabigyan ng scholarship si Jessiven.

Ayon sa College Editors Guild of the Philippines, makakatanggap ng tulong pinansiyal ang isang mag-aaral na iskolar sa ilalim ng ESGP-PA para sa kolehiyo na P60,000 kada taon para sa matrikula at iba pang bayarin, mga libro, board and lodging, health services at iba pang gastusin sa paaralan. Pero P30,000 lang ang natatanggap ni Jessiven mula sa P60,000 na sapat lamang para sa isang taong pambayad ng matrikula.

“It is a social reality that studying equates to a costly endeavor. Even though Lagatic was able to enroll, the daily expenses of going to school and daily academic requirements prevented him from attending his classes. The supposed allocation for his everyday expenditures was already used for his enrollment. Slowly, Lagatic was becoming desperate and hopeless. The final push was his upcoming midterm examinations,” ayon sa League of Filipino Students, matapos mamatay si Jessiven.

Komersiyalisado

Ang komersiyalisado at deregularisadong katangian ng edukasyon sa kolehiyo ang tinuturong ugat ng walang puknat na pagtaas ng halaga ng matrikula at iba pang bayarin sa mga unibersidad at kolehiyo sa Pilipinas.

“At the heart of this [education] epidemic is the continuing policy of commercialization and education deregulation, a policy that intensified under the Aquino administration,” wika ni Sarah Elago, pambansang pangulo ng National Union of Students of the Philippines (NUSP) at unang nominado ng Kabataan Party-list.

Ang pag-akyat ng bayarin sa mga pampubliko at pribadong paaralan ay pinahihintulutan ng gobyernong Aquino sa pagpapatuloy nito sa pagpapatupad ng Batas Republika Blg. 232 o Education Act of 1982 at iba pang mga patakaran na naglalayon ng mas mataas na bayarin sa mga paaralan at iba pang kontra-estudyanteng panukala.

Sa tala ng NUSP, dumoble ang halaga ng matrikula sa panunungkulan ni Pangulong Aquino. Mula sa P30,000-50,000 para sa isang taon o dalawang semestre noong 2010, umabot na ito sa P60,000-100,000 nitong 2015.

Tinataya ring nasa 400 na unibersidad at kolehiyo sa buong bansa ang magtataas ng bayarin sa pagbubukas ng klase ngayong 2016 ayon sa independent monitoring ng Kabataan Party-list.

Epekto ng umiigting na deregulasyon sa edukasyon ang taunang pagtaas ng matrikula. Ibinunga ng Education Act of 1982 ang pagpapatupad ng CHED Memorandum Order (CMO) No. 3, series of 2012 na panuntunan sa pagtataas ng matrikula. Bagaman sinasabing CMO 3 na kinakailangan ng konsultasyon, madalas ay mga bogus na konsultasyon ang nangyayari sa mga pamantasan at sa iba pa nga ay wala.

Hindi rin ligtas ang mga Iskolar ng Bayan sa SUCs, tulad nina Kristel at Jessiven, sa hagupit ng komersiyalisasyon at deregulasyon sa edukasyon.

Binigyang-laya ng mga patakaran sa edukasyon na magpasya sa sarili ang SUCs sa mga sisingiling bayarin sa mga mag-aaral. Samakatwid, pinahihintulutan ng gobyerno ang mga SUCs na maningil ng mga bayaring hindi naman kinakailangang bayaran ng mga mag-aaral.

Tuloy ang laban

Nagsagawa ng mga pagkilos ang mga organisasyon ng estudyante sa loob ng mga unibersidad na tinawag na “Black Valentine” protests nitong Pebrero 12, isang araw matapos ang pagpanaw ni Jessiven.

Nagkaroon din ng pagsisindi ng mga kandila sa Mendiola ang mga grupo upang ipanawagan ang pagpapanagot kay Aquino sa kanyang patuloy sa patakaran ng komersiyalisasyon at deregulasyon ng edukasyon na nagbubunga ng maraming kabataang hindi na tumutuloy sa kanilang pag-aaral.

“Before, we said: one death is one too many. Now, the education crisis has already claimed five lives. The Aquino administration should not continue playing blind and deaf to the issue of tuition and other fee increases,” ayon kay Elago.

Nag-anunsiyo ang progresibong mga grupo ng kabataan at estudyante ng malalaking protesta at walkout sa Pebrero 24 at Marso 11 para labanan ang pagtataas ng matrikula at maipabasura ang mga OSF na hindi pinakikinabangan ng mga mag-aaral.

Nangako rin ang kabataan na ipagpapatuloy ang laban sa libre at dekalidad na edukasyon para sa mamamayang Pilipino at hindi na nila hahayaang may susunod pang kapwa nila kabataang kikitilin ang buhay dahil sa desperasyon at kawalang pag-asa.

Kanilang iginigiit na hindi na dapat pang masundan ang pagpanaw nina Kristel, Rosanna, Jhoemary, Nilna at Jessiven at dapat managot si Aquino sa kanyang kataksilan sa kabataang Pilipino.