Matagumpay ang pormal na paglulunsad ng Radyo Sagada 104.7 FM noong nakaraang Byernes, ika-11 ng Nobyembre, bilang kauna-unahang community radio station sa buong Kordilyera.

Matapos ang halos limang buwang test broadcast, masayang nagtipon-tipon sa sentro ng sikat na bayan ang mga mamamayan at lider ng pamayanan upang tuldukan ang halos isang dekadang paghihintay sa paglulunsad ng estasyon.

Dumayo rin ang maraming tagasuporta at mga kabahagi sa pagtatayo ng Radyo Sagada mula sa Baguio, Maynila, at maging sa ibang bansa.

“Sa paglulunsad ng Radyo Sagada, muling pinatunayan ng bayang ito na nangunguna ito sa buong Kordilyera sa pagsusulong ng karapatan sa komunikasyon ng mamamayan,” ang sabi ni Kathleen Okubo, director ng Radyo Sagada.

Inalala ni Okubo, punong patnugot din ng Northern Dispatch Weekly, na sa Sagada inilimbag ang pinakamatandang mga diyaryo sa buong Kordilyera at dito rin galing ang makina ng pinakamatandang community newspaper ng Pilipinas, ang Baguio Midland Courier.

Hinkayat naman ng station manager ng Radyo Sagada na si Mary Carling ang lahat ng mga mamamayan ng Sagada at mga karatig-pook na angkinin ang estasyon bilang kanila.

“Tatanggapin namin ang lahat ng gustong magprograma at magpahayag sa pamamagitan ng ating estasyon, dahil atin ito,” sabi ni Carling.

Makabayan, hindi komersiyal

Ang community radio station ay kaiba sa ibang estasyon ng radyo na kinasanayan sa Pilipinas.

Pangunahing katangian ng ganitong estasyon ang pagbibigay-boses sa mga mamamayang karaniwan nang hindi nabibigyan ng oras ng mga komersiyal na estasyon at mga estasyong pagmamay-ari ng pamahalaan.

Dahil dito, maaaring libreng magkaprograma ang mga magsasaka, kababaihan, manggagawa, kabataan, katutubo, bata, grupong makakalikasan, at iba pang mardyinalisadong sektor.

Puwede na ring maging community broadcaster ang karaniwang mga mamamayan kahit walang pormal na edukasyon sa pamamahayag o pagbobrodkas, bagaman may mga organisasyong masigasig na nagbibigay ng libreng pagsasanay sa kanila.

Bagaman tatanggap rin ng mga patalastas ang Radyo Sagada, hindi nito papayagang makapag-dikta sila sa polisiyang editoryal nito, lalo na kung makokompromiso ang makabayang adhikain ng estasyon.

Kung kaya naman mas mamatamisin ng isang tunay na community radio station na hindi kumita kaysa ipagkanulo ang interes ng mga mamamayan.

Halimbawa, hindi tatanggap ng patalastas mula sa mga naglalako ng artipisyal na pestisidyo at abono kung isinusulong ng mga magsasakang tagapakinig nito ang organic farming.

Dagdag pa rito, hindi maaaring mamayani sa oras ng brodkas at polisiyang editoryal ng estasyon ang gobyerno, lokal, nasyunal o mga ahensiya nito tulad ng kapulisan o militar.

Subalit matindi ang mga problemang kinakaharap ng mga community radio station sa Pilipinas.

Noong ika-2 ng Hulyo 2006, sinunog ang Radyo Cagayano 90.1 FM sa Baggao, Cagayan ng mga pinaghihinalaang elemento ng 17th Infantry Battalion ng Philippine Army.

Pinatay din ang dalawang lider ng Alyansa Dagiti  Mannalon ti Cagayan (Alliance of Farmers in Cagayan) or Kagimungan na nagtayo nito.

Marami ring community radio stations sa ilalim ng Tambuli Network at Masinag Farmers’ Network ang nagsara dahil sa kawalan ng suporta ng gobyerno sa community broadcasting, kundi man tuwirang pang-uupat ng militar at mga politiko.

Isa pang idinaraing mga tagapagsulong ng community broadcasting ang kawalan ng batas na susuhay sana sa mahalagang karapatang ito sa pamamagitan ng mga ayudang pinansiyal, teknikal at moral.

Tumututol din ang mga dambuhala at komersiyal na network ng midya sa pagtatayo ng maraming ganitong estasyon ng radyo na magiging kompetensiya sa kanilang mga pekeng community radio station.

Malayong nilakbay

Halong isang dekada ang inabot ng pagtatayo ng Radyo Sagada.

Una itong pinondohan ng Bayan Muna Party-list sa unang bahagi ng nakaraang dekada subalit nagkaroon ng iba’t ibang balakid sa agad nitong pagtatayo.

Nitong nakaraang dalawang taon, nagtulung-tulong na ang mga mamamayan ng Sagada, Philippine Misereor Partners Inc o PMPI, MIVA (Ministerio Internacional Vida Abundante), Northern Media Information Network (o NorMIN, pabliser ng Northern Dispatch Weekly) at Isis International-Manila upang maitayo na ang estasyon.

Ang NorMIN ang tagahawak ng proyekto samantalang ang ang PMPI ang nagbigay ng pinansyal na ayuda.

Ang MIVA naman ang tumulong sa kagamitan samantalang Isis-International naman ang nagbigay ng mga huling pagsasanay.

Gamit naman ng Radyo Sagada ang lisensya ng National Council of Churches of the Philippines samantalang kabilang naman ang Kodao Productions sa nagbigay ng mga paunang pagsasanay sa mga naunang istap ng Radyo Sagada.

Ang Radyo Sagada ay dalawang taon nang pormal na kasapi ng World Association of Community Radio Broadcasters o AMARC na nagbigay naman ng suportang moral sa estasyon.

Ang AMARC ay may kulang-kulang na limang libong kasaping community radio station sa buong mundo.

Ang Radyo Sagada ay pinamamahalaan ng isang Board of Directors na kinabibilingan ng mga lider ng Sagada at ng NorMIN.

Sobrang lakas

Subalit tila nagluluwal ng bagong pag-asa ang Radyo Sagada.

Kahit na mahina ang transmitter nito na 150 watts lamang, umaabot ang signal nito sa mga karatig probinsiya ng Mountain Province na Kalinga, Isabela, Nueva Vizcaya, Ifugao, Abra, Ilocos Sur at Benguet.

“Inasahan namin ang isang simpleng community radio station, subalit ang Radyo Sagada ay isa nang sub-rehiyonal na estasyon para sa buong Cordillera,” sabi ng mayor ng Sagada na si Eduardo Latawan.

“Napakaganda kasi ng pwesto na ating transmitter sa tuktok ng Bundok Ampacao,” paliwanag ni Carling.

Sa limang buwang test broadcast ng estasyon, daan-daan ang nagpapadala ng mensahe at mga rekwes ng paboritong kanta sa pamamagitan ng celpon araw-araw.

“Bago pa man ang paglulunsad na ito, ramdam na namin ang mainit na pagtanggap ng mga mamamayan.  Hindi na lamang potensiyal ang Radyo Sagada kundi isa nang reyalidad,” sabi ni Carling.

Ang Radyo Sagada ay sumasa-ere mula alas-otso ng umaga hanggang alas siyete ng gabi.

“Dominante pa rin ang mga programang pangmusika sa ngayon pero mayroon kaming balita sa umaga, tanghali at gabi at ilang programang nagtatalakay ng mga isyu ng mamamayan ng Cordillera,” dagdag ni Carling.

Kung kaya nanawagan si Bianca Miglioretto, bise presidente para sa Women’s International Network ng AMARC na magprograma pa ang iba’t ibang sektor sa estasyon, lalo na ang kababaihan.

Si Miglioretto ang tumatayong tagapayo ng Radyo Sagada matapos manguna sa pagsasanay sa mga kasalukuyang istap at brodkaster ng Radyo Sagada.

“Mabunga ang ating mga pagsisikap, sa kabila ng mga balakid. Sa tulong ng lahat at sa gabay ng prinsipiyo ng paglilingkod sa bayan, ang ating estasyon ay ibayong yayabong,” pagtatapos ni Okubo. (Kodao Productions)