Buwan ng Setyembre ang nagpapaalala sa atin sa pagkakasilang ng Batas Militar ni dating Presidente Ferdinand Marcos. Ang panahong ito ang isa sa pinakamalagim sa kasaysayan. Libu-libo ang pinaslang, dinukot, ipinakulong at kinitil ang kanilang karapatan sa kalayaang magpahayag, 40-taon na ang nakakaraan.

At muli nitong Setyembre isang batas ang pinirmahan ni Pang. Benigno Aquino III na nagbigay hudyat sa tinaguriang “e-Martial Law”: Inaasahang kikitil ito sa kalayaang magpahayag sa internet at higit na magpapalala sa kasalukuyang panunupil sa pundamental na mga karapatan ng mga mamamayan.

Inaasahan ding magpapalimita ito sa karapatan ng mga mamamayan na makakuha ng impormasyon at magbigay ng opinyon – laluna kung marami naman talagang dapat batikusin sa kasalukuyang kaayusan. Nangyari na ito noong panahon ng batas militar at ng nakaraang mga rehimen; nangyayari ito ngayon.

Nakakalasong probisyon

Noong unang linggo ng Setyembre pinirmahan ni Aquino ang Republic Act No. 10175 na naglalayong mas paigtingin ang kasong libelo online o sa internet.

Ipinaliwanag ni Jose Jesus Disini, abogado, eksperto sa mga batas na may ugnay sa information & communication technology (ICT) at propesor sa UP College of Law, maraming probisyon sa batas na ito na masasabing mapanganib sa karapatan sa malayang pamamahayag ng mga mamamayan. Sinabi niya ito sa isang roundtable discussion hinggil sa naturang batas na inisponsor ng National Union of Journalists of the Philippines (NUJP) at Philippine Press Institute (PPI).

Paliwanag din ni Maria Cristina Yambot, abogado mula sa National Union of People’s Lawyers (NUPL), “The law infringes and violates our basic rights and therefore must be struck down as unconstitutional,” ayon kay Yambot.

Nakakabahala umano hindi lang ang marami sa mga probisyon ng batas – pati ang framework ng banta ng parusa sa pagpapahayag (prior restraint). Isa sa pinakaunang napansing problema sa naturang batas ang Section 6 at Section 7, na may kaugnayan din sa Section 19.

Nakasaad sa Section 6 na isang degree higit pa sa kasalukuyang parusa sa Revised Penal Code (minimum ng anim na buwan) ang parusa sa kasong libelo. Ibig sabihin, maaaring makulong ang isang tao ng anim hanggang 10 taon kung mapapatunayang may libelous itong nilabas na online content, ayon kay Disini.

Sa ganito balangkas, hindi na rin mabibigyan ng probation ang may hatol na libelo sa unang conviction dahil higit na ito sa anim na taon.

“Because you bridged the six-year period you are not entitled to probation in which case prosecution for libel is conducted under the Cybercrime Act, you will definitely go to jail. You cannot apply for probation,” paliwanag ni Disini.

Pinalalala pa ito ng Section 7, na nagsasabing maaaring parusahan ka sa libelous content hindi lamang sa ilalim ng RA 10175, kundi kahit sa Revised Penal Code. Ibig sabihin, ani Disini, puwedeng magkasabay na parusahan ka sa dalawang batas – at magkahiwalay na ipataw ang mga parusa sa iisang “kasalanan.”

“So you are prosecuted for the 6 months to 4 years in the Revised Penal Code and then you are prosecuted under 6 years to 10 years under the cyber crime act at the same time. The range becomes much higher and it is a double conviction. That’s problematic because it violates the law in double jeopardy. And certainly it creates and chilling effect,” aniya.

Higit na nakakabahala para kay Disini ang Section 19. Ito ang tinawag niyang “take down provision” ng batas: Binibigyan nito ng kapangyarihan ang kalihim ng Department of Justice na mag- utos para i-block ang content ng isang artikulo sa internet o i-block o tanggalin ang buong site nito dahil lamang sa “prima facie finding” o sa unang tingin pa lamang ng kalihim.

“What is troubling about Section 19 is that there are no limitations to that power. It doesn’t say that the take down order is only valid for 10 days or 20 days or 30 days. It is a permanent order. Second, there is no requirement on the part of the Department of Justice to follow up the data on order let’s say a criminal prosecution. Meaning it begins and ends with this prima facie finding of a probable violation of the Cybercrime Act. So it is troubling because at any content it can be immediately taken down,” paliwanag ni Disini.

Walang kailangang pagrebyu ng isang korte ang naturang desisyon. Kahit man lang ang karapatang paharapin sa DOJ ang inaakusahan para depensahan ang sarili, wala sa batas. “They don’t need due process. They can on the basis of the complaint, take down the content. Since the bar is very low, it is really almost discretionary on the secretary of justice whether or not to take down the content,” sabi pa niya.

Masahol din ang nilalaman ng Section 12 na nagbibigay kapangyarihan sa National Bureau of Investigation at Philippine National Police na kumuha ng real time traffic data.

Ang traffic data ay monitoring ng datos sa komunikasyon, maliban sa komunikasyon mismo o content nito. Sa kaso ng mobile communications, maaaring malaman kung sino ang tumawag, tinatawagang numero, kailan at anong oras naganap ang pag-uusap, gaano katagal ang tawag, at ganoon din halos sa text messages. Sa internet, maaaring kunin na ang NBI o PNP ang datos tulad ng kung sinu-sino ang bumibisita sa mga website na naglalaman ng mga batkios sa gobyerno.

Wala rin pagpigil sa kung gaano karaming datos ang maaari lamang kunin o kung kailan mangungulekta na nangangahulugan.

“You know the identity of the person; in effect you have put that person under surveillance – all without a warrant, all without any complaint from anyone, just as part of right that authority given to PNP and NBI. If they have data base or directory of cell phone number of journalists, they can now find out who is talking to if they have real time traffic data,” paliwanag ni Disini.

Aniya pa, nakakabahala ito dahil wala sa kasaysayan ng batas sa Pilipinas na ito ay pinahintulutan kahit sa pagkakapasa ng Human Security Act ng Kongreso.

Kahit kung terorista kaya, may karapatan ka sa batas na maprotektahan ang iyong privacy. Kailangan mo muna makakuha ng order mula sa Court of Appeals bago makalkal ang pribadong impormasyon hinggil sa iyo. Pero sa kaso umano ng RA 10175, sinuman ay bulnerable sa paniniktik kahit walang korte na umuutos.

Batas ni Aquino, responsabilidad ni Aquino

Para kay Tonyo Cruz, kilalang blogger, malaki ang responsabilidad at pananagutan ni Aquino sa pagiging batas nito taliwas sa paghuhugas kamay ng Malakanyang.

“The responsibility of the Congress ended when the bill is transmitted to the Office of the President for whatever action it wishes to take… President Aquino instead, knowingly, signed this bill into law. This is already his law. This is an Aquino law. And no amount of sophistry and duplicity coming from Malacanang could erase the responsibility and liability of the President regarding this clear and present danger to the expression of the country,” ayon kay Cruz.

Ayon naman kay Kabataan Rep. Raymond Palatino, may malisya kung bakit siningit nila nitong taon lang ang Section 19, gayundin ang Section 4 C4 hinggil sa libelo.

“Walang benefit ng public discussion. Walang benefit ng public hearing. Baka nga ’yung co-authors nito hindi alam ang Section 19. They have to explain. They merely inserted it sa bicam (bicameral committee),” ayon kay Palatino.

“The fact is, we were never consulted. This was done so fast like the Data Privacy Act,” ayon kay Malou Mangahas, executive director ng Philippine Center for Investigative Journalism.

Sinisisi naman ni Palatino ang bicam sa pagkakadagdag ng Section 19 at Section 4 c4. Aniya, lumalabas na tatlo ang houses: Lower House, Senado at ang bicam – at ang bicam ang pinakapangyarihan. Nagagawa nitong idagdag kung ano ang gusto nila at tanggalin kung ano man napagdiskusyunan sa komite sa Kongreso o sa plenaryo.

Dagdag pa ni Palatino, “When they inserted libel, when they inserted Section 19, they know what they are doing. Alam nila kung ano ang magiging kapangyarihan nila nang i-insert nila ang provision na ‘yan.”

“The issue is no longer why the Congress made such a stupid law, why the congress made such an unconstitutional bill; it is why President Aquino failed to uphold the constitution by vetoing the bill,” dagdag naman ni Cruz.

Hindi negotiable

Bagamat kinikilala ng mga mamamahayag na may mga krimen sa internet tulad ng child pornography at cybersex, hindi umano ang Cybercrime Prevention Act ni Aquino ang sasagot dito, at lalong hindi dapat ilebel dito ang kalayaang magpahayag.

“Free expression cannot be put in the same category, as let us say identity theft or cybersex. Those are different categories altogether. As far as rights are concerned, I think we should affirm that free expression is a fundamental right and it is an important right. It is critical to democratic discourse and without that everything goes to hell,” ayon kay Prop. Luis Teodoro, deputy director ng Center for Media Freedom and Responsibility.

Ayon kay Mangahas, may mga bagay na hindi negotiable tulad ng pundamental na karapatan ng mga mamamayang magpahayag.

Dagdag din ni Teodoro,  “While we do recognize that abuse happens not only in the old media but even more prominently in the new media, free expression is something that we cannot allow to be the subject of legislation.”

Pagtatapos niya, hindi batas ang dapat na sagot sa mga abuso sa midya kundi pagpapaliwanag sa kaisipan ng mga nasa midya at mga tumatangkilik nito.