May mga one-liner na binabanggit sa sarili sa angkop na pagkakataon. Tuwing dadalo ako sa pagkilos, ito ang nasasambit ko. Sa pagkakataon ng paghahanda para sa SONA ni Arroyo, sa pagtiyak na ito ang kanyang magiging huli, kahit pa kasagsagan ng init, sumama ako sa walk sa University Oval.

Mula sa Masscom, patungo at pabalik ng Quezon Hall ang ruta. Maalinsangan ang oras ng alas-kwatro, pero mainit din ang damdaming nais iparating. Bawat kolehiyo ay huminto ang martsa, inaantay ng iba pang pumuwesto na sa sunduan.

May maiksing programa sa bawat kolehiyong tinapatan. Hanggang sa magkabuhol ang trafik. Inisip ko, ito ang mga pagkakataong sinisisi ng mga nakasakay ang raliyista kung bakit sila natatagalan sa biyahe. At malamang, sasabihin pa na kaya nga sila hindi sumasama sa rali. Rali nang rali, nakakaperwisyo naman ng kapwa.

Ang di pa pinauupong student regent, kagagaling lang sa sakit, pero walang maliw sa pag-ariba sa mikropono. Dumating ang mga guro sa Science. Hanggang sa kasagsagan, may 200 estudyante, kawani, guro at komunidad na nasa harap ng Quezon Hall.

Nagprograma rito kahit mainit pa rin. Mataas ang energy level ng mga nagtalumpati. Pati ang grupong gamelan, naghubad pa ng mga sapin sa paa para makapagtanghal. Yung isang performer ay buong siglang nagsayaw sa mainit na espalto.

May klase ako kaya hindi na nakasama sa martsa at noise barrage sa Philcoa. Ilang beses din kasing nakansela ang klase dahil sa bagyo at isang paggagawad na di kaagad natapos. Pakutyang tanong ng isang kaguro, “Bakit ka pa kasi magtuturo?” Nagkibit-balikat na lamang ako. Hindi naman lahat sa klase ay makakaunawa, at di ko rin sila mahahaltak na sumama sa pagkilos.

Maliit man sa tinarget, di matatawaran ang ganitong pagkilos. Ito ang panahon ng lokal na pagkilos, kung ano ang kakayanin pero paratihang tinatangkang palawakin, mas higit pang paigtingin. Mabuti na ito, kaysa manahimik na lamang sa tabi. Isipin na wala nang mabuting nagagawa ang pagsama sa rali.

Oo, marami na rin kahit sa UP ang naniniwala sa ganito. At ang temper sa pagkilos ay hindi lang naman monopolyo ng isang unibersidad. Mabuti pa nga sa UP, may ganitong kilusan at aktibistang nagpapaalaala sa kapwa na “Hoy, sandali lang. Skolar pa rin kayo ng bayan kahit na komersyal na matrikula ninyo!”

Ang bawat pagkilos ay pag-usad sa daloy ng kasaysayan. Mahalaga ang pagkilos dahil dito nakokonsolida ang pagtaas ng kamulatan—kung bakit lampas ito sa antas ng individual, kung bakit may mas malaking sektor at kilusang masa na kinabibilangan ng higit pang lakas. Ito ang nakakapukaw ng damdamin, para higit pang mag-organisa at magpakilos ng kapwa.

Walang ibang rekurso ang mamamayan kundi sa politikal. Ang politikal ang substansya ng transformasyong pang-individual, kolektibo at panlipunan. Kung walang politikal na kamulatan—lampas sa sarili, may kaisahan sa kolektibong adhikain, kumikilos at nagpapakilos—walang magaganap na pagbabago. Tanging ang sarili ang maisasalba sa metapisikal na antas lamang.

Parang pagsisimba, akto ng pagmo-malling, o panonood ng sine. Tanging ang sarili ang naitatakas sa historikal na lagay, kahit pamandalian. Ang posibilidad ng kolektibong pag-ahon ay inaantala ng pagnanais ng sariling redemsyon. Nakakatrafik, sagabal, lalong di magpapasok ng kapital ang investors… Isumbat ang diskurso ng estado na parang mini-Arroyo kung umasta na ang individual.

Kaninong interes ang dadalahin ng tao, kumilos o hindi ito? Sino ang pinapanigan? Tandaan na ang hindi pagpanig at pagkilos ay isa na ring paraan ng pagpanig at pagkilos, pabor sa namamayaning kaayusan ito. Kaninong SONA ang pinanigan? SONA ba ni Arroyo sa poder ng mismong kapangyarihang politikal, o ang SONA ng mamamayan, sa espasyo ng lansangan?

Ang nakaupo sa pader ng gitna, lalamunin ng magkabilaan.