Usap-usapan ang matinding krisis na bumabayo ngayon sa ekonomiya ng US, gayundin ang masamang epekto nito sa ekonomiya ng Pilipinas. Mababawasan ng uutangan ang rehimeng Aquino – mas para sa operasyon nito, dahil hindi naman sa serbisyong panlipunan napupunta ang pondo nito. Mababawasan ang pamumuhunang pumapasok sa bansa kaya maging ang trabaho. Maging ang mga kumpanyang Amerikano sa bansa, posibleng magbawas o magkontraktwal ng mga manggagawa. Mababawasan ang remitans ng mga Pinoy sa Merika at posibleng pauwiin ang mga TNT sa hanay nila. At dahil bagsak ang produksyon, babaling ang mga ispekulador sa langis, isang batayang pangangailangan ng ekonomiya ng mundo. Ibig sabihin, kasabay ng papalapit na taglamig sa US, tataas ang presyo ng langis at, syempre pa, ng mga kaakibat na kalakal.

Sa isang bahagi, itinutulay ni Richard D. Wolff, Marxistang teoristang pampulitika at pang-ekonomiya, ang nagaganap sa US sa progresibong pagsusuri sa kasaysayan ng kasalukuyang pang-ekonomiyang krisis. Aniya, kaakibat ng mga hakbangin noong dekada ’80 na karaniwan na ngayong tawaging “neoliberal” – katulad ng pagbarat sa sahod ng mga manggagawa, pagkaltas sa pondo para sa serbisyong panlipunan, at paghuthot ng malaking tubo – kinaltasan ng mga naghaharing uri sa US ang buwis na sinisingil sa kanila ng gobyerno. Ang resulta: nabawasan ng pondo ang gobyernong US at kinailangan nitong mangutang sa mga naghaharing uri ng dapat sana’y buwis na kinokolekta sa kanila. Pero kulang ang paliwanag ni Wolff; dapat idagdag ang bailouts, pagsasapribado ng mga pag-aari ng gobyerno, at mga magastos na gerang agresyon.

May problema, gayunman, sa isang bahagi ng pagsusuri ni Wolff. Madalas mabasa sa alternatibong midyang “liberal” sa US ang ganitong paliwanag sa hindi pagboto tuwing eleksyon ng malaking seksyon ng maralitang populasyon ng US: Sawa na sila sa pampulitikang sistema dahil hindi nito tinutugunan ang mga pangangailangan nila, tampok ang empleyo. Maaaring totoo ito sa isang antas, pero ganito ang sabi ni Wolff: Naganap ang pagdambong ng mga naghaharing uri sa pondo ng gobyerno “dahil ang mga nasagad at nabagabag (exhausted and stressed) na manggagawa ay umiwas sa partisipasyon o mga pampulitikang interes matapos ang dekada ’70. Taliwas dito, ginamit ng mga employer ang tubo na naging posible dahil sa hindi gumagalaw na sahod at tumataas na produktibidad para bumili ng mga pulitiko, partido at patakaran.”

Kakatwa ang pahayag na ito. Ang pagsusuring gamit ng midyang “liberal” para ipagtanggol ang mga manggagawang Kano at sisihin ang mga naghaharing uri ay ginagamit ni Wolff ngayon, hindi lang malinaw kung maging sa iba niyang sulatin, para sisihin ang mga manggagawa at ilarawan sila bilang katuwang ng naghaharing uri sa pagdudulot ng kasalukuyang krisis. Simptomatiko ang pagsukat sa pagkilos ng mga manggagawa gamit ang eleksyon – na bilang epektibong larangan ng pagtunggali sa mga patakaran ay tiyak na malayo sa pangunahin. Ramdam samakatwid, pero hindi tahasang binabanggit, ang kawalan ng signipikanteng pwersa ng Kaliwa na mamumuno sa gayong paglaban ng mga manggagawa. Pero kahit mayroong ganito, kwestyonable pa rin kung hindi maipapatupad ng mga neoliberal na patakaran gaya ng naganap na.

Anu’t anuman, ang wala sa ganitong pag-unawa sa pagkabaon sa utang ng gobyernong Amerikano, bagamat nasa ibang sulatin ni Wolff, ay ang pagsusuri sa pandaigdigang mga salik-sanhi ng krisis na nagdulot ng mga patakarang neoliberal. Pangunahin dito ang krisis ng labis na produksyon na dulot ng pagbangon ng ekonomiya ng Germany at Japan sa pagkalugmok noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at ang pagkabangkarote ng gobyernong Amerikano sa pagsuong nito sa mga gerang agresyon. Ganito ka-laki at ka-bigat ang mga salik na nagdulot ng mga patakarang neoliberal ng gobyernong Amerikano lalo na sa ilalim ni Ronald Reagan. Mas kapani-paniwalang ipagpalagay, lalo na’t wala namang tunay na alternatiba noon – tulad ngayon – sa paghahari ng dalawang dominanteng partido sa US, na matutuloy ang pagratsada sa nasabing mga patakaran.

Masasabing masyadong optimistiko ang pagsusuri ni Wolff sa panahon ng dekada ’70 at maging ’80 sa US dahil hindi niya ramdam ang buong bigat ng sitwasyon. Tila kapani-paniwala ang pagpapahalaga niya sa eleksyon sa US dahil nawawala ang pagsusuri sa pandaigdigang konteksto ng krisis na tinugunan ng mga patakarang neoliberal. Hindi sapat ang eleksyon para magkaroon ng tunay na pagbabago sa pamunuan sa US. Hindi rin sapat ang suriin lamang ang aktwal na mga patakaran ng gobyernong US at hindi ang malalaking salik na nagdulot ng mga ito – at, syempre pa, ng kahirapan ng mga manggagawang Amerikano at ng pagkabangkarote ng gobyernong Kano. Sa gitna ng napakatinding krisis sa Amerika, tanging mga pwersang Kaliwa na may sistemiko at matagalang pagsusuri sa krisis ang makakapaglatag ng tunay na paglaban at alternatiba.

10 Agosto 2011