Wala pa ring hustisya ang mga Pinoy na biktima ng human trafficking sa US
Pangkaraniwang guro si Ginang Loel Naparato, 48. Nagtuturo siya sa Old Balara Elementary School sa Quezon City. Pero tulad ng maraming guro, lalo na sa pampublikong mga paaralan, hindi sumasapat ang suweldo niya para sa pamilya. Isang araw, habang nag-i-Internet, natisod siya sa isang patalastas na nag-eenganyo sa mga tulad niya na magtrabaho sa Amerika […]
Pangkaraniwang guro si Ginang Loel Naparato, 48. Nagtuturo siya sa Old Balara Elementary School sa Quezon City. Pero tulad ng maraming guro, lalo na sa pampublikong mga paaralan, hindi sumasapat ang suweldo niya para sa pamilya.
Isang araw, habang nag-i-Internet, natisod siya sa isang patalastas na nag-eenganyo sa mga tulad niya na magtrabaho sa Amerika bilang guro.
“Nag-online ako at nakita ko sa JobStreet.com ang Rennaisance, kaya na-encourage ako na mag-aplay,” kuwento ni Naparato. “Loving Care” daw ang pangalan ng paaralan na kanyang mapapasukan. Kaya naghanda na siya para makuha ang trabaho, at napangakuan nga siyang makakaalis sa loob ng 90 araw. Hunyo 18, 2013 nang ayusin niya ang kanyang aplikasyon at magbayad ng US$6,500 bilang processing fee.
“Naghintay ako nang tatlong buwan. Pero sabi nila tumatagal nang 10 to 12 months ito para maayos, kaya naghintay na naman ako,” aniya. Noong Abril 2013 siya naabisuhan na dumating na ang kanyang mga dokumento, at pinagbayad siya ng iba’t ibang service fee. “Pinangakuan ako na makakaalis by the end of August [ng 2013],” ani Naparato. Pinagbayad na naman siya.
Kailangan na naman daw niya magbayad para sa housing, sa embahada. Nagbayad naman siya, at naghanda nang umalis.
“Nag-leave na ako sa school. Hinihingi ko sa kanila (Rennaisance) kung kailan talaga ako makakaalis. Kaya lang, from time to time sinasabi nila na na-postpone,” dagdag pa ni Naparato. Hanggang sa sinabihan siyang aalis daw siya noong Nobyembre 20.
Pero hindi pa rin ito nangyari. Nagtaka na siya. Unti-unti, luminaw ang lahat. Dumulog siya at iba pang guro sa Migrante International para magpatulong. Marami, umaabot sa 100, ang nakarating ng US, para lamang malaman na walang naghihintay na teaching position doon, at napilitan silang magtrabaho ng kung anu-ano. Unti-unti, napag-alaman nila ang panloloko ng Renaissance, at ang sistema ng human trafficking sa mga tulad nito—na tila kinukunsinti ng, o nagkikibit-balikat ang, gobyerno ng Pilipinas.
Iskema ng pandarambong
Si Isidro Rodriguez ang tagapangulo ng Renaissance Staffing Support Center. Naunang nakilala ang naturang kompanya sa pangalang Great Provider. Ayon pa sa nakalap na datos ng Migrante International, pakikipagtulungan ang kompanya ni Rodriguez sa Green Life Care International, LLC (Limited Liability Company) sa Estados Unidos.
Ipinaliwanag ni Garry Martinez, tagapangulo ng Migrante International, ang aniya’y modus operandi ni Rodriguez. Nangangako umano si Rodriduez na kaya niyang magpapunta ng mga guro sa US dahil public school teacher din daw siya sa naturang bansa.
“Ang modus operandi niya ay ito: Ang mga seminar niya, sa malalaking mga five-star hotel; ang mga ginagawa niyang pagkumbinsi ay kapani-paniwala dahil istilo niya talagang may pinatutuluyan siyang opisina sa Makati, at yung mga symposium ay talagang magarbo,” paliwanag ni Martinez.
Sa naturang seminar, hinihimok ni Rodriguez ang mga guro na magmadali sa pag-aplay. “Hurry or miss the opportunity of being hired for a lucrative teaching job in the US,” sabi diumano ni Rodriguez. Limitado lamang daw kasi sa 20 ang slots na pupunuin. Dagdag ito sa presyur sa mga nagpunta sa seminar upang asikasuhin ang kanilang aplikasyon.
May nakaabot pa na ulat sa grupong pangkababaihan na Gabriela na nanghaharas at humihingi ng seksuwal na mga pabor umano si Rodriguez sa mga guro para mapabilis ang pag-asikaso raw ng kanilang trabaho.
Noong Nobyembre 2013, napag-alaman ng Gabriela na may mga nakaalis na pala sa mga inaareglo ni Rodriguez. Ang marami sa kanila, pagdating sa Washington DC ay napilitang magtrabaho sa day care centers. Nagulat ang mga employer sa walk-in na pag-aplay ng mga Pilipinong guro na pinangakuan ng trabaho roon.
“Marami sa kanila, naatasang magpalit ng mga diaper, magpakain ng mga bata, maglinis ng mga laruan, mesa, higaan, gumawa ng lesson plans, magdokumento ng mga obserbasyon, maglinis ng malalaking CR na may maraming sink at toilet, mag-mop ng sahig, maghugas ng pinggan, magtapon ng basura at iba pang trabaho na iniuutos sa kanila ng kanilang mga employer,” ayon sa fact-sheet ng Migrante na inilabas noong Disyembre 2013.
Marami pa umano sa kanila ay nagkakasakit dahil sa mga kemikal na ginagamit sa trabaho at sa mabigat na trabaho. Lantarang nalabag ang mga kontrata nila at karapatan sa paggawa–sa sahod na $10-12 kada ora na suweldo. Marami ang nagtrabaho nang 10 oras pero nababayaran lang ng 8 oras, walang overtime pay at benepisyo, sabi pa ng Migrante.
Ani Joms Salvador, pangkalahatang kalihim ng Gabriela, nakakalap daw sila ng impormasyon sa tulong ng kanilang mga miyembro at kaibigan sa Seattle, Washington at Washington DC sa US. Ayon kay Salvador, nasa Washington DC na ang mga guro pero wala namang inabutang trabaho roon. Hawak ng Gabriela at Migrante ang mga sworn affidavit nila.
Noong Nobyembre 13, 2013, nadakip si Rodriguez ng mga awtoridad, kasama sina Karen Liao Lee, Manilyn Flores Guerrero at Rosanna Magtangay, sa isang entrapment operation ng Criminal Investigation and Detection Group sa tulong ng potensiyal na biktima nila.
Kibit-balikat lang
Noong Disyembre 18, 2013, nakipag-usap ang ilang miyembro ng tinaguriang “DC Teachers” (mga guro na na-traffic patungong Washington DC) kasama ang Migrante International at Gabriela sa National Inter-Agency Council Against Trafficking (IACAT) sa Department of Justice (DOJ).
Dito nila inihayag kay Raymond Jonathan Lledo, senior assistant city prosecutor ng IACAT, ang sinapit ng mga tulad ni Ginang Naparato. Tanggap ng ahensiya na malakas ang kaso na ito laban kay Rodriguez.
“We’re happy that it was put to attention,” sabi ni Lledo. “We’ve already filed the case to the CIDG and we will coordinate with them to fast-track the investigation, and they informed us that the suspect ay nakakulong na. The next step dito ay to file formally the case. And we will assist the CIDG in the case build-up.”
Sa diyalogo, sinabi ni Martinez na positibo ang aksiyong ito. Pero iginiit niya na dapat sampahan ng kasong human trafficking ang akusadong si Rodriguez kahit may nakasampa na na kaso ng illegal recruitment at estafa. Iginiit din ng mga biktima ni Rodriguez na dapat mabawi ang kanilang binayad. Sinabi ni Martinez na kung talagang gugustuhin ito ng gobyerno, maaaring ma-trace ang assets ng kompanya ni Rodriguez gamit ang Anti-Money Laundering Act o AMLA. Sa hakbang na ito lamang umano masisimulang mapawi ang takot ng mga biktima.
Para sa Migrante, pagkakataon na sana ng administrasyong Aquino na masubukan ang Republic Act 10364 o ang Expanded Anti-Trafficking in Persons Act of 2012. Malakas ang kaso ng kauna-unahang kaso ng human trafficking na ihahapag sa korte, dahil na rin umusad na ang counterpart na kaso nito sa US. Malayung-malayo ito sa unang nahawakang mga kaso ng Migrante na kasong estafa at illegal recruitment lamang ang naisasampang reklamo.
Ang problema, tila minamaliit daw ng DOJ ang kaso laban kay Rodriguez. Hindi pa itinuturing ng gobyerno na human trafficking ang kaso ng DC Teachers. “Nalalagay na naman tayo ng sentro ng katatawanan—’Yung mga napapalis na nasa US na may 50 teachers ay dinidinig na yung kaso nila sa human trafficking. (Pero) kapag dito (sa Pilipinas), hindi nila kinonsider na trafficking ito, kahit may mahigit 100 na complainant,” sabi pa ni Martinez.
Ipinaliwanag pa niya na sa kaso ng DC Teachers at iba pang kaso ng human trafficking, makikitang may pananagutan ang gobyerno sa pagpapatuloy ng praktikang ito. Sa polisiya ng pag-eksport ng lakas-paggawa ng mga Pilipino (Labor Export Policy), inaapruba umano ng mismong Philippine Overseas Employment Agency o POEA ang lahat ng kontrata para sa direct– at agency-hires na napupunta ng US. Nabigyan din ng gobyerno ang Renaissance ni Rodriguez ng lisensiya para sa mga operasyon nito.
Wala ring mekanismo ang gobyerno ng Pilipinas, pati ang sa US, para umaksiyon laban sa mga kakutsaba sa Pilipinas ng mga kompanyang ito na nagrerekluta para sa human trafficking sa US.
Ngayong Marso 17, sa ika-19 anibersaryo ng pagbitay sa Pilipinong domestic helper sa Singapore na si Flor Contemplacion, nagdeklara ang Migrante at Gabriela sa US, gayundin ang iba pang tagasuporta ng mga gurong na-traffic, ng National Day of Action for Trafficked Teachers. Magsasampa rin ng kasong trafficking in persons sa ilalim ng RA 10364 ang Migrante sa DOJ.
Magpoprotesta sila, kasama ang mismong mga guro, kasama si Ginang Loel Naparato at maraming iba pa, hangga’t hindi sila nabibigyang katarungan, hangga’t napipilitan ang mga tulad nila na mangibang-bayan para lang mabuhay.
