Inokupa kamakailan ng mahigit 100 konsiyumer ng kuryente sa probinsiya ng Albay ang compound ng Albay Electric Cooperative (Aleco). Ang kanilang pakay: pigilan ang turnover ng operasyon ng Aleco sa San Miguel Corp., dambuhalang kompanya na mas sikat sa mga produktong alak pero isa sa mga kompanyang pinakamalaki ang kita sa pagsasapribado ng industriya ng kuryente sa Pilipinas.

Tutol ang naturang mga konsiyumer at grupo sa ilalim ng Aleco Multisectoral Stakeholders Organization (AMSSO) sa pagsasapribado ng serbisyo ng kuryente.

Nitong Enero 7 nakatakdang tuluyang ipasa ng manedsment ng Aleco ang operasyon ng kooperatiba sa San Miguel Power Holdings Corp. sa ilalim ng San Miguel Corp. (SMC). Pero Enero 6 pa lamang, simulan nang okupahin ng mga konsiyumer ang compound. Anila, tiyak na magdudulot ng tanggalan sa mga empleyado at pagtaas ng singil sa kuryente ang takeover ng SMC.

Kumprontasyon sa Aleco

Kasama ng mga konsiyumer sa okupasyon ang mga empleyado ng Aleco na tatlong buwan nang nakawelga matapos ang anila’y kuwestiyonableng referendum sa 9,000 kabahayan na pumapayag umano sa Public Sector Participation (PSP) sa operasyon ng naturang kooperatiba ng kuryente noong Setyembre 14.

Nagdeploy ng mga pulis ang lokal na pamahalaan sa compound noong Enero 6 para pigilan ang okupasyon ng mga konsiyumer at empleyado. Noong Enero 7, nagpapunta pa ang lokal na Philippine National Police (PNP) ng bomb squad nito.

Ayon kay Vince Casilihan, isa sa mga tagapagsalita ng AMSSO, may mga konsiyumer at tagasuporta nila ang nasaktan nang tangkaing paalisin ng mga pulis na may truncheons ang mga nagpoprotestang konsiyumer. Kabilang sa mga nasaktan ang mga nakikipagnegosasyon sa ngalan ng AMSSO na sina Fr. Alex Bercasio, Tessa Lopez ng Bagong Alyansang Makabayan (Bayan)-Bicol at Madonna Gay Escio, abogado at vice-president for Luzon ng National Union of People’s Lawyers (NUPL).

Nasaktan din si Pastor Dan Balucio ng United Church of Christ in the Philippines o UCCP at Bayan-Bicol nang puwersahang isara ng mga guwardiya at pulis ang gate ng Aleco.

“Mga guwardiya at pulis ang nag-provoke sa mga nagrali. We are just invoking as the rightful owner of Aleco,” sabi pa ni Casilihan.

Kinumpirma ni Albay Gov. Joey Salceda ang naturang komprontasyon ng mga konsiyumer at pulis. Pero sa mga pahayag niya sa midya, minaliit niya ang naturang pagtigil sa turnover sa Aleco. Sinabi naman ni Energy Sec. Carlos Jericho Petilla na nag-usap na ang lokal na pamahalaan at mga pinuno sa rehiyon ng PNP para “maayos” ang sitwasyon.

Pero iginiit ng AMSSO na karapatan nila ang pigilan ang turnover. Anila, kung maisasapribado ang Aleco ay tiyak ang tanggalan ng mga empleyado at tataas ang singil sa kuryente sa Albay. Hindi rin umano dumaan sa tamang proseso ang pagsasapribado nito.

Para bigyang katwiran ang pribatisasyon

Sinabi ni Casilihan na kinukuwestiyon nila ang batayan ng pagpasok ng San Miguel sa operasyon ng Aleco.

Noong Hulyo 31, pinutulan ng kuryente ng National Grid Corp. (NGCP), na siyang namamahala sa transmission system ng kuryente sa bansa, ang Aleco dahil sa mga utang nito na PhP 1 Bilyon sa power generators at mahigit PhP 3-B sa NGCP, Power Sector Assets and Liabilities Management Corp. (Psalm) at National Electrification Administration (NEA). Mga konsiyumer ng kuryente sa Albay ang nagdusa sa kawalan ng kuryente.

Pinresyur ng NGCP at Department of Energy ng administrasyong Aquino na “solusyonan” ang problemang pampinansiya nito. Aktibong iminungkahi ng NEA ang pagsasapribado sa Aleco, o pagpasok sa isang PSP. Naibalik lamang ang kuryente sa Albay matapos magbayad ang Aleco ng inisyal na PhP 19 Milyon at magbuo ng isang plano para mabayaran ang mga utang.

Ayon sa AMSSO, talamak sa Aleco manedsment ang korupsiyon at matagal nang di napangangasiwaan nang maayos ang pinansiya nito.

Sa isang komentaryo na sinulat ni Casilihan sa Bicol Today, isang online news site sa rehiyong Bikol, sinabi niyang may magandang rekord-piskal at maituturing na epektibong electricity distribution facility ang Aleco mula 1972 hanggang 1994. Pero nang mapasailalim ito ng pangangasiwa ng NEA at maipagkaisa ang operasyon ng Aleco I, II, at III, lumaki ang mga pagkakautang nito.

Ikinumpara ni Casilihan ang Aleco sa buong industriya ng kuryante sa bansa. Isinapribado ang industriyang ito sa ilalim ng Electric Power Industry Reform Act (Epira) noong 2001. Dating monopolisado ng National Power Corp. (Napocor) na pag-aari ng gobyerno ang industriya ng kuryente. Pero malaki ang pagkakautang ng Napocor, at ito ang ginawang katwiran ng administrasyong Arroyo para sa isabatas ang Epira.

Nang maipatupad ang Epira, “(a)bout fifty two percent (52%) of the power industry (were) controlled by three(3) big private corporations – San Miguel Corporation(SMC), the Aboitiz, and the Lopezes,” sabi ni Casilihan. Matapos ang 10 taon ng implementasyon ng Epira, halos hindi lumiit ang utang ng Napocor: mula US$ 16.4-B, naging US$ 15.8-B pa ito noong 2010. Samantala, Pilipinas na ang may pinakamahal na kuryente sa buong Asya, at pangatlo sa buong mundo.

Inaasahang ganito rin ang mangyayari sa serbisyo ng kuryente sa Albay sa pagsasapribado ng Aleco.

Kuwestiyonableng referendum?

Kung kaya nagmungkahi ang AMSSO:  kasama sa itinutulak nilang pagtugon sa problemang piskal ng Aleco ang Cooperative-to-Cooperative (C2C) Partnership Plan, na isang praktika ng pagtutulungan sa pagitan ng mga kooperatiba, para masolusyonan ang problemang piskal ng Aleco na sanhi umano ng power outages sa probinsiya at idinadahilan ng manedsment para ipasok ang SMC.

Sa ilalim ng C2C, makikipagsosyo ang Aleco sa Benguet Electric Cooperative (Beneco) para maiahon ang operasyon ng nauna. Hindi kikita ang Beneco sa naturang kasunduan–gagawin nila ito para matulungan ang isang kapwa kooperatiba.

Pero ang itinutulak ng manedsment ng Aleco, ang PSP (katawagang nangangahulugan din ng pagsasapribado) . Sa PSP, inaasahang kikita ang SMC mula sa pagsasaayos ng operasyon ng Aleco. Inaasahang kabilang sa “pagsasaayos” ang pagtaas ng singil sa mga konsiyumer ng kuryente sa Albay. Nito lamang Disyembre, humiling na umano ng pagtaas sa singil ng kuryente ang manedsment ng Aleco kahit walang konsultasyon sa mga konsiyumer.

Sa General Assembly ng Aleco noong Nobyembre 30, 2011, ibasura nito ang opisyong PSP. Pero ipinilit ito ng manedsment sa pamamagitan ng isang “espesyal na General Assembly” noong Marso 24, 2012. Naitulak ang pagsasagawa ng isang referendum noong Setyembre 14, 2013.

Ayon sa AMSSO, bukod sa walang legal na batayan ang referendum, kuwestiyonable rin umano ang prosesong dinaanan nito.

Anila, ang ipinrisintang panukala para sa PSP ay “mistulang kinopya” sa C2C. Ayon sa opisyal na pahayag n AMSSO, parang pinalitan lang umano ang “Beneco” ng SMC sa naturang panukala, para maging kaakit-akit sa mga boboto sa referendum. At sa mismong botohan noong Setyembre 14, umabot lang sa 4.8 porsiyento ng mga miyembro-konsiyumer ang dumating para bumoto. Samantala, ang legal requirement para sa anumang korporasyon ay 5 porsiyento.

Itinatanggi ng manedsment ng Aleco, pero iginigiit ng AMSSO na nagkaroon ng “malawakang pagbili ng boto”.

“There was massive vote-buying amounting to P20, P50 and P150 perpetrated by pro-PSP politicians specially among the members of barangay power associations (BAPA). Pro-PSP voters were hauled. Voting centers were relocated to necessitate travel by member-consumers. Aleco funds, barangay vehicles and other government resources were used in favor of PSP,” pahayag pa ng AMSSO.

Ang resulta ng kuwestiyonableng “referendum”: 5,500 sa 9,000 botante ang pumabor sa PSP. Ilang araw lamang matapos ng referendum, noong Setyembre 18, naglabas ang Board of Directors ng Aleco ng notice ng paggawad ng concession sa SMC para sa operasyon ng Aleco.

Mamamayan ang ‘may-ari’

Iginigiit ng AMSSO na mayorya ng mga konsiyumer-miyembro ay di-pabor sa pagpasok ng pribadong interes. Lalong tututulan nila ito kung malalamang sa kasaysayan ng pagsasapribado ng serbisyo ng kuryente sa bansa–halimbawa, ang operasyon ng dambuhalang pribadong kompanya na Manila Electric Company (Meralco) sa Kamaynilaan–di tumaas kundi lalong nagmahal ang presyo ng kuryente sa pagtagal ng panahon.

Pag-aari rin ng SMC ang halos 22 porsiyento ng Meralco.

(Basahin ang balita hinggil sa mga protesta kontra labis na paniningil ng Meralco.)

Samantala, kahit ang Concession Agreement sa pagitan ng San Miguel at Aleco, sinisikreto pa umano ng manedsment sa mga konsiyumer-miyembro. Ani Casilihan, hanggang noong Enero 7, hindi pa nila nasisilayan ang aktuwal na pinirmahang kasunduan ng dalawang panig.

“Sa ganitong kalagayan, wala nang maaasahan pa ang mga Albayano kundi ang kanilang sariling lakas upang pigilan ang 25 hanggang 50 taong pananamantala ng San Miguel Corporation (25-50 years ang concession ng SMC sa Aleco)…Kaming mga konsiyumer ay binabawi ang Aleco,” pahayag ng AMSSO, nang kanilang okupahin ang Aleco compound.

Anila, mga mamamayang tagakonsumo ng kuryente ang may-ari ng Aleco, kung kaya sila rin ang dapat masunod kung papaano maibabangon ang kanilang kooperatiba.

BASAHIN: Sidebar | Aleco at ang industriya ng kuryente sa Albay