Mahalagang pagkakataon ang ika-50 anibersaryo ng Kabataang Makabayan (KM) ngayong taon para sarawain ang mga alaala at mga aral ng kilusang kabataan at estudyante noong panahon ng batas militar. Panahon ito upang paghalawan ng mga kabataang aktibista ngayon, maging ng mga dating kabataang aktibista, ang mga aral ng KM at ng pambansa-demokratikong kilusan sa pagpapatalisik kay Ferdinand Marcos.

Naitatag noong Nobyembre 30, 1964, nagsilbing tagapamandila ang KM, hindi lamang ng pakikibaka ng kabataan kundi, ng mga manggagagawa’t magsasaka para sa kanilang demokratikong mga mithiin. Bilang isang pambansa-demokratikong pangmasang organisasyon ng kabataang Pilipino, ipinarating nito sa buong bansa ang malakas na panawagan ng kabataan para sa tunay na pagbabago sa lipunang Pilipino.

Bago pa ito maging isang underground na organisasyon noong batas militar, pinangunahan ng KM ang malalaking kilos-protesta ng mga mag-aaral at manggagawa sa Kamaynilaan upang tutulan ang katiwalian ng rehimeng US-Marcos. Naging malaki ang saklaw ng organisasyon, hindi lamang sa mga mag-aaral, kundi pati sa kabataan sa mga pagawaan at sakahan. Nagkaroon ng mga balangay ang KM sa mayor na mga unibersidad at kolehiyo, at maging sa mga komunidad sa buong bansa.

Mahalaga ang ginampanan ng KM sa First Quarter Storm noong 1970 at Diliman Commune noong 1971 na nagpakilos sa maraming bilang ng kabataan at manggagawa upang magprotesta laban sa korupsiyon at katiwalian sa pamahalaan, pagdausdos ng ekonomiya ng bansa bunsod ng pagtaas ng presyo ng langis at kuwestiyonableng pagkakapanalo ni Marcos sa eleksiyon para sa ikalawang termino.

Nang ideklara ang batas militar, marami sa mga kasapi ng KM ang tumungo sa kanayunan upang isulong ang digmaang sibil laban sa diktadurang Marcos. Maaaring nawala ang kabataang nagpoprotesta sa lansangan nang isailalim ang bansa sa batas militar, ngunit nagpatuloy ang kabataang pagmumulat ng kapwa mamamayan sa kanayunan kung saan naghihikahos ang kalakhan ng mga mamamayan. Kinailangan ng masa ang isang hukbo na magtatanggol sa kanila mula sa pandarahas ng pasistang gobyerno at naging malaki ang ambag ng KM sa pagsusulong ng armadong pakikibaka ng mga mamamayan laban kay Marcos.

Hindi sikreto kung paano nagawa ng KM, kasama malawak na hanay ng sambayanang Pilipino, ang pagpapatalsik sa diktadurang Marcos. Ang pag-aaral ng lipunan, pagmumulat ng kapwa kabataan at mga mamamayan, at ang pakikipamuhay sa masang anakpawis upang mauunawaan ang kanilang dinaranas sa ilalim ng malakolonyal at malapiyudal na lipunan ang naging susi para mahanda ang kabataan na tahakin ang rebolusyonaryong landas.

Hindi man muling lumitaw ang KM matapos ang pagpapatalsik kay Marcos, nagpapatuloy na buhay ang diwa at mithiin nitong mapalaya ang lipunang Pilipino mula sa panghihimasok ng US, kabulukan sa estado, at kawalan ng lupa’t trabaho ng mga mamamayan. Sa kasalukyan, ipinagpapatuloy ng kabataang Pilipino ang mga sinimulan ng KM kalahating siglo na ang nakalilipas, lipos ng diwang makabayan at mga aral ng kasaysayan sa hangaring baguhin ang lipunan para sa tunay na kalayaan at demokrasya.

Ang mga tinipong sanaysay at talumpati sa aklat na Struggle for National Democracy ng Tagapangulong Tagapagtatag ng KM na si Jose Maria “Joma” Sison ay nagsisilbi pa rin hanggang sa kasalukuyan na batayang mga aral sa kalagayan ng lipunang Pilipino. Akmang-akma pa rin ang mga suri ni Kasamang Joma sa kalagayan ng lipunang Pilipino ngayon, kahit halos ilang dekada na ang nakararaan mula noong isulat niya ang mga sanaysay. Patunay lang ito na ilang ulit mang magpalit ng pinuno ang pamahalaan, hanggang nananatili ang kalagayang panlipuna’y hindi pa rin makakamit ang tunay na pagbabago.

Nasa kamay ng kabataan at mga mamamayan ang pagpapalaya sa bayang daantaon nang pinahihirapan ng mga dayuhan at ng gobyernong pabor lamang sa mga makapangyarihan. Nagsisilbing paalala sa bawat aktibista at mga mamamayan ang mga aral ng KM para ipagpatuloy at ipagtagumapay ang pakikibaka ng sambayanan.