Kababaihan Pambansang Isyu

‘US kasama sa operasyon sa Mamasapano’


Malinaw sa mga residente ng Mamasapano na may mga dayuhan at hindi lamang mga Philippine National Police Special Action Force (PNP-SAF) ang mga nagsagawa ng operasyon sa Mamasapano, Maguindanao noong Enero 25. Ito ang napag-alaman ng Gabriela Women’s Party kasama ng iba’t ibang grupo at miyembro ng midya sa ginawang People’s Fact-Finding Mission (PFFM) noong […]

Ipinakita ng Gabriela, Gabriela Women's Party, at Children Rehabilitation Center ang inisyal na ulat ng people's fact finding mission sa pagdanak ng dugo sa Mamasapano. Pher Pasion
Ipinakita ng Gabriela, Gabriela Women's Party, at Children Rehabilitation Center ang inisyal na ulat ng people's fact finding mission sa pagdanak ng dugo sa Mamasapano. <strong>Pher Pasion</strong>
Ipinakita ng Gabriela, Gabriela Women’s Party, at Children Rehabilitation Center ang inisyal na ulat ng people’s fact finding mission sa pagdanak ng dugo sa Mamasapano. Pher Pasion

Malinaw sa mga residente ng Mamasapano na may mga dayuhan at hindi lamang mga Philippine National Police Special Action Force (PNP-SAF) ang mga nagsagawa ng operasyon sa Mamasapano, Maguindanao noong Enero 25.

Ito ang napag-alaman ng Gabriela Women’s Party kasama ng iba’t ibang grupo at miyembro ng midya sa ginawang People’s Fact-Finding Mission (PFFM) noong Pebrero 9 hanggang 11 sa lugar ng madugong bakbakan na ikinasawi ng 44 SAF at 18 mandirigmang Moro at di-bababa sa dalawang sibilyan.

US troops kasama sa operasyon

Isang magsasaka na naunang nagtungo sa pinangyarihan ng bakbakan ang nakakita ng isang dayuhang Caucasian (matangkad, maputi, asul ang mga mata, at matangos ang ilong) na walang buhay kasama ng mga nasawing SAF.

Hindi nagpakilala ang magsasaka dahil sa seguridad. Takot kasi ang umiiral sa mga residente doon, ayon sa grupo.

Isang bata din ang nagpatotoo ng salaysay na ito, ayon sa Children Rehabilitation Center (CRC), nang magbigay ito ng psycho-social intervention sa mga bata sa Barangay Lintangan Elementary School na na-trauma sa pangyayari. Sila umano ang unang nakapagbigay ng psycho-social therapy sa mga bata sa lugar.

Pinatunayan din ng mga residente ang pag-iikot ng drone na pinaniniwalaang galing sa tropang Amerikano ang nagpapaikot-ikot sa kanilang lugar bago mangyari ang bakbakan.

Salaysay din ng nasabing magsasaka na may isang bangkay na nakalagay sa isang stretcher na malalaki ang boots sa karaniwang sundalo at nang bumagsak ang maputing kamay nito, malaki ang posibilidad na hindi umano ito sundalong Pilipino.

There should be further investigation into the role of US government in the Mamasapano incident based on the reports coming from the residents. Doon sa drones at sa retrieval ng mga bangkay,” ayon kay Gabriela Rep. Luzviminda Ilagan.

Iba pang paglabag

Maliban sa pagkakapatay sa mga miyembro ng SAF, naitala din ng grupo ang iba’t ibang porma ng paglabag sa pangyayari.

Kabilang na dito ang extrajudicial killing, frustrated extrajudicial killing, forced evacuation, destruction of properties, child rights violations, at iba pa.

“Sabi nung isang nanay, magkakaroon kaya ng encounter na naman. Pero sabi nila, ‘bakit magkakaroon ng encounter eh may peace negotiations, may cease fire? Peace na tayo, bakit magkakaroon ng encounter?’ Nagulat na lang sila nung early morning mayroon nang bakbakan,” ayon kay Gabriela Rep. Luz Ilagan, isa sa mga personal na sumama sa PFFM.

Gabriela Rep. Luz Ilagan (kaliwa) at Joms Salvador ng Gabriela (kanan) habang nagpapaliwanag sa ginawang press conference sa Lungsod ng Quezon. <strong>Pher Pasion</strong>
Gabriela Rep. Luz Ilagan (kaliwa) at Joms Salvador ng Gabriela (kanan) habang nagpapaliwanag sa ginawang press conference sa Quezon City. Pher Pasion

Lumikas umano ang mga nanay dala ang mga anak. Naiwan naman ang mga tatay dahil sumama sa bakbakan. Tanghali na nang sabihan sila na napatay na ang mga asawa nila.

Isa sa mga naitalang na napatay si Badrudin Langalan,18, na natagpuang kasama ng mga walang buhay na SAF. Pero nakatali ang mga kamay at paa ni Langalan.

Mag-cha-charge lamang daw dapat ng kanyang cellphone si Langalan sa sentrong bayan dahil walang kuryente sa kanilang lugar noon. Gamit ang kaniyang bisikleta, tila nagkataong nasalubong nito ang mga SAF kaya kasama nito ang mga SAF nang matagpuan.

“Preliminary finding, the PNP-SAF police operation, undermined the civilian community and the peace process. Kasi meron silang cease fire. There was a violation of the cease fire agreement on the general cessation of hostilities resulting in human rights violations,” ayon kay Ilagan.

Walang habas na pamamaril

Sa testimonya ng mga residenteng nagsilikas, maging ang mga SAF umano ay walang habas na nagpaputok sa kanilang lokasyon. Maging ang mga nasa highway ay nagpapatok din ng walang habas sa direksiyon ng putukan, ayon kay Ilagan na nagbahagi ng report ng PFFM sa midya.

Isa pa sa mga namatay ang 8-taong-gulang na bata na si Sarah Pananggulon na natamaan sa tagiliran habang lumilikas. Nasugatan naman ang kanyang mga magulang.

Isang batang pipi din ang naitalang sugatan sa pangyayari. Hindi pa rin nakakabalik ang mayorya ng mga bata sa mga paaralan ayon sa mga guro.

Ayon kay Eule Bonganay, tagapagsalita ng CRC, nakakitaan ng galit ang mga bata sa mga miyembro ng PNP-SAF at mga sundalo na sumugod sa kanilang lugar. Nalulungkot ang mga bata sa nangyari sa pagkamatay ng mga kapwa nila Moro. Lungkot, takot, at pagkaantala sa kanilang mga araw-araw na buhay.

“Sinasabi nila (ng mga bata) na hindi magkakaroon ng bakbakan, ng giyera, sa kanilang lugar kung nagpaalam at hindi basta-basta pumasok (ang PNP-SAF) sa community,” ayon kay Bonganay.

Ayon din sa mga guro, matinding trauma ang inabot ng mga bata. Sa 600 estudyante, nasa 200 pa lang ang nagsisipasok sa paaralan. Ibinahagi ng mga guro na mula noong mag-aaral sila at hanggang ngayon na guro na sila gera pa rin ang meron sa Mindanaw. Masakit sa mga guro na makita ang ganitong takot sa kanilang mga mag-aaral.

“Nakita namin ang matinding kapabayaan ng pamahalaan, hindi pagsasaalang-alang sa seguridad ng mga sibilyan lalong-lalo na sa mga kababaihan at bata. At maging dun sa pagkatapos (ng bakbakan) dahil kami yung kauna-unahang nagbigay ng psycho-social therapy sa mga bata,” ayon kay Bonganay.

Gayundin, hindi makabalik sa kanilang kabuhayan sa bukirin ang mga residente dahil may mga gamit pandigma pa gaya ng mga granada kaya natatakot silang magsibalik sa sakahan.

“Papaano sila makaka-harvest, nandoon pa ang mga bala, may grenade pa daw na naiwan. In fact the day before we arrived, mayroon pang isang granada na napulot ng bata. Kaya takot silang bumalik para kunin yung dapat i-harvest. Hindi naman din daw sila pwedeng mag-araro in preparation for the next planting kasi may mga grenade nga,” ayon kay Ilagan.

Sa datos ng Humanitarian Emergency Assistance and Relief Team ng Autonomous Region for Muslim Mindanao (ARMM-HEART), tinatayang nasa P300,000 ang pinsala sa kabuhayan ang naidulot ng bakbakan. Nasa 13 eskuwelahan ang apektado na sumasaklaw sa 5,000 mag-aaral sa nangyaring bakbakan.

Maliban pa rito, daing din ng mga residente ang pagkawala at pagkasira ng kanilang mga ari-arian nang kanilang balikan matapos iwan ang kanilang mga tirahan.

Gabriela Rep. Emmi De Jesus habang ipinaliliwanag ang pangangailangan na mailabas ang tunay na naging papel ng Amerika at ni Noynoy Aquino sa Mamasapano. <strong>Pher Pasion</strong>
Ipinaliwanag ni Gabriela Rep. Emmi de Jesus ang pangangailangan na mailabas ang tunay na naging papel ng Amerika at ni Pangulong Aquino sa trahedya sa Mamasapano. Pher Pasion

Katarungan sa lahat ng mga biktima

Ayon sa Gabriela, hindi makakamit ang katarungan sa mga biktima at hindi mapapanagot nang buong-buo ang nasa likod ng madugong pangyayaring ito kung hindi kasamang pinag-uusapan at nailalantad ang epekto ng sagupaang ito sa sibilyang populasyon lalo na sa mga Moro.

“Nanawagan po ang Gabriela ng katarungan doon sa 44 na PNP-SAF na napaslang sa Mamasapano. Pero nanawagan din kami ng katarungan doon sa mga biktimang Moro na kababayan natin doon. Hindi po nakakabuti ang kasalukuyang nangyayari ‘yung ginagawang pong pilit na i-cover-up ang tunay na katotohanan. At lalong hindi nakakatulong ‘yung ginagawa ng ibang senador at ibang opisyal ng gobyerno na paypayan ang anti-Moro sentiment,” ayon kay Joms Salvador, pangkalahatang-kalihim ng Gabriela.

Ayon naman kay Gabriela Rep. Emmi De Jesus, sa tinatakbo ng imbestigasyon sa Kamara at Senado, dalawang tanong ang kailangan sagutin: Ano ang papel ni Presidente Aquino? At ano ang basbas at pakikialam na ginawa ng gobyerno ng Amerika?

“Kailangang palabasin ano ang naging papel ng pakikialam ng Amerika sa pagkakaladkad sa atin dito sa kanilang gera at ano ang kaugnayan din ni Presidente Aquino na gusto natin ituloy sa Kamara?,” ayon kay De Jesus.