Niligis Na Apdo Lamang Ang Asukal

ni Rogelio L. Ordoñez

kinatarata na ang mga sakada
sa pagsuyod ng mga mata
sa katawan ng asyenda
pinaglumot na ng mga dekada
mga daing nila’t protesta
di na makita
mukha ni anino ng tumakas na pag-asa
sumanib ba iyon
sa balumbon ng mga ulap
habang dapithapo’y namamaalam?
yumakap ba iyon sa katawan
ng karimlang humahalik
sa pisngi ng maputlang buwan
habang gabi’y nagdarasal
nakaluhod sa paglalamay?

kalansay na lamang ang pag-asa
nailibing na sa damuhan
ng tubuhang di maabot
ng mga mata
nasipsip na noon pa man
ng hayok na mga tubo
pawis at dugo ng sakada
ngayo’y parang gatas iyon
hinihigop ng asendero
mula sa susong malusog
ng bagong panganak
naglalanding dalagang-ina
o, kay tamis niyon sa dila niya
singlinamnam ng pulot-gata
sa mga birheng kinalantari niya
habang binubudburan ng asukal
ang puklong matambok
ang susong maumbok
singtamis ng pulut-pukyutang
dumaloy sa galit na utong
sa uhaw na singit at gutom na tiyan!

singpait naman ng apdong niligis
sa dila’t ngalangala ng sakada
asukal na iniluwa ng asukarera
di nito mapatamis
kapeng walang gatas
sa mahalumigmig na umaga
di nito mapawi
pakla ng bubot na bayabas
at alat ng asing iniuulam
sa malamig, nanigas nang kanin
o kinayod na tutong na humalik
sa puwit ng kalderong inulila
ng saya’t ligaya
singpait din kaya ng apdong niligis
asukal na inihalo’t tinunaw
sa tubig na maligamgam
at ipinasususo
sa bunsong mapintog ang tiyan
kahit hangin lang ang laman?

singpait ng apdong niligis
sa dila ng sakada
mga asukal pang iluluwa
ng asukarera
mapait na rin pati pawis niya
singlansa rin ng hilaw na apdo
dugong itinigis ng mga panahon
sa bawat hagkis ng machete
sa masukal na damuhan
sa bawat taga
sa pinutol at kinatas na katawan
ng laksa-laksang tubo
tatamis pa ba ang asukal
kung ni isang dipang lupa’y di kanya
at alipin lamang siya
sa malawak na asyenda?
niligis na apdo lamang ito
sa dila niya’t ngalangala!