Rebyu ng Buhay at Pahikibaka ni Andres Bonifacio
Produksyon ng Komiteng Bonifacio@150
Linangan ng Kulturang Pilipino (LKP)
Philippine Anti-Imperialist Studies (Pais)

Ipinagdiwang noong 2013 ang ika-150 anibersaryo ng kaarawan ng dakilang bayani na si Gat Andres Bonifacio.

Sa panahon na iyon nabuo ang Buhay at Pahikibaka ni Andres Bonifacio, isang bidyo-dokumentaryo na isinulat ni Malu Maniquis, na naglalayon na mas maipabatid sa madla ang katuturan ng kasaysayan, buhay, at pakikibaka ng tinagurinang Supremo ng Katipunan.

Binigyan-buhay ng mga boses nina Alfred Vargas (na gumanap bilang Andres Bonifacio), John Arcilla (Jose Rizal) at Jaime Fabregas (Arsobispo Domingo de Salazar) ang mga pangunahing tauhan sa dokumentaryo. Tampok din ang mga boses nina Vencer Crisostomo (Emilio Jacinto), Joel Lamangan (Emilio Jacinto) at Jeffrey Santos (Artemio Ricarte).

Binigkas naman ng ilan pa tulad ni John Arcilla, Pen Medina, Carol Araullo at Rafael Baylosis ang naratibo ng salaysay.

Hinati ang dula sa limang bahagi, upang baybayin ang kahabaan ng kasaysayan ng Pilipinas bilang inalibing bayan, ang pakikibaka ng sambayanang Pilipino sa pagkaalipin mula sa mga kastila, hanggang sa pagtataksil kay Bonifacio at sa pagpapatuloy ng rebolusyon sa kasalukiuyang panahon.

Sa esensiya, ibinuod ng dokumentaryo ang susing mga pangyayari sa kasaysayan na nakasentro sa buhay at pakikibaka ng Supremo, hanggang sa kanyang pangunguna sa Katipunan.

Makikita sa ginamit na mga imahe mula sa mga dokumento ang ilang mahahalagang sipi at patotoo sa makasaysayang mga pangyayari. Malilinang naman sa mga dibuho ang mga imahe ng mga kaganapan sa panahon ng himagsikang Pilipino sa panahon ng kolonyalismong Espanyol.

Matibay din ang pagsasalarawan ng pagtataksil kay Bonifacio ni Emilio Aguinaldo. Naipakita ang pakikipagsabuwatan ni Aguinaldo sa mga Amerikano, at sa halagang $20,000,000, ang pagpasa sa Las Islas Filipinas sa bagong kononisador. Dokumentado at masusing hinanap ang larawan ng mock battle of Manila noong umaga ng 1898 (at kung titignan, maaaring may patudya ang pagsasali ng imahen ng laruang “The Battle of Manila” na gawa ng Parker Brothers, kilalang gumagawa ng board games).

Ito ang bagong yugto ng kolonyalismo, hindi lamang sa Pilipinas, kundi sa ilan pang dating kolonya ng Espanya tulad ng Guam, Perto Rico at Cuba, at umiiral pa rin hanggang ngayon.

Di isinasalarawan sa karamihan ng aklat ng kasaysayan ang pagpapataw ng sentensiya ng kamatayan sa magkapatid na Andres at Procopio. Kaya naman mahalaga rin ang pagsasalarawan ng eksenang ito. Bahagi pa rin ng Naic Elementary School sa Cavite ang pinagkulungan sa magkapatid bago sila itinungo sa kabundukan ng Maragondon.

Isinaad sa dokumentaryo ang Mt. Buntis bilang lugar kung saan ipinataw ang kamatayan sa magkapatid. Lulan din ang impormasyon na nakalap ni Guillermo Magsangkay ang pamamaraan ng pagpataw ng kamatayan sa magkapatid na Bonifacio.

Makabagbag-damdamin man, ito ang pinagmulan ng tulang “Andres Bonifacio, a-tapang a-tao.” Dahil sa mga naratibo na natipon, pinagtataga ang magkapatid bilang hatol ng kamatayan. At makabagbag-damdamin nga, pero nagpiprisinta ito ng mas malalim pang pag-unawa ang manonood sa tula/awit na “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,” sa dramatikong pagtatapos ng dokyu.

Tiyak, kapupulutan ng inspirasyon at mahahalagang masusing impormasyon ang dokumentaryo. Tiyak din naman na mabisang armas pa rin ang kaalaman sa kasaysayan sa panahon na umiiral pa rin sa kasalukuyan ang malakolonyal at malapiyudal na kaayusan ng lipunang Pilipino.

Ito, maaari, ang batayang interes at layon ng dokumentaryo: Isalarawan, idokumento, at ipasa sa susunod pang mga henerasyon ang halaga ng buhay ni Andres Bonifacio, at ipagpatuloy ng kanyang pakikibaka sa pagpapalaya ng bansa sa mga mapaniil.