Nakilala ko si Rogelio “Ka Roger” Ordoñez, mga taong 2006, sa Pinoy Weekly. Alamat na siya noon bilang makabayan at progresibong manunulat. Mababasa rin ang mga sulatin niya para sa Pinoy Weekly na noo’y lingguhang lumalabas at pawang may tatak ng estilo niya.

Bilang punong patnugot, mahalaga ang papel ni Ka Roger sa nilalaman ng pahayagan at mga patakaran tungkol rito. Itinulong niya ang kaalaman niya sa progresibong peryodismo, na halaw sa mahabang karanasan, sa Pinoy Weekly. Hindi siya pumupunta sa opisina noon, pero mahigpit na tinatanganan ng mga editor at manunulat ang mga pagtingin niya. At kung may malaking usapin sa nilalaman na kailangang pagpasyahan, ite-text siya para hingiin ang kanyang hatol.

Sa panahong iyun, mas madalas kaysa hindi, si Ka Roger ang sumusulat ng editoryal ng dyaryo. Linggu-linggo, ipinakita niya ang maagap na paggagap sa mga pinakamaiinit na isyung bayan. Linggu-linggo, ginamit niya ang matalas na pagsusuring makabayan at progresibo sa mga isyung ito. Ligaya ng proofreader si Ka Roger, dahil malinis ang pagkakatipa ng teksto, bihira ang pagkakamali.

Ang estilo ni Ka Roger, tawagin nating “maginoo pero medyo bastos” – maginoo sa mga mambabasa, na ipinagpapalagay na kabilang sa nakakarami nating kababayang “isang kahig, isang tuka, kumai’t dili,” pero bastos sa mga nagsasamantalang imperyalista at malalaking burgesya-komprador at panginoong maylupa. “Tagahimod ng pundilyo” ang isa sa mga paborito naming paglalarawan niya sa mga tuta ng rehimeng US-Arroyo noon.

Pero higit marahil sa mga sulatin, desisyon at patakaran, nagbigay si Ka Roger sa mga editor at manunulat ng Pinoy Weekly ng mga aral at inspirasyon, na pawang halaw sa kanyang buhay at pakikibaka. Napakahalaga ng mga aral at inspirasyon na ito sa pagsusulong sa peryodismong sinisikap katawanin ng Pinoy Weekly – matapat, mapanuri at makabayan. Mapalad ang mga editor at manunulat ng pahayagan na nabahaginan ng mga ito.

Isa sa mga aral ni Ka Roger ang lubos na pagpapahalaga sa wikang Filipino, o Pilipino marahil sa tawag niya. Bilang noong una’y manunulat sa Ingles, alam niya ang laya at saya ng pagsulat sa sariling wika. Walang katapusan ang usapan kapag ipinapaliwanag niya kung bakit wikang Filipino ang dapat na wikang panturo sa mga paaralan.

Alam na rin natin ang mga bugnuting reklamo niya tungkol sa maling paggamit ng midya ng malalaking kapitalista sa mga salitang “pumapaimbulog” at “bumubulusok.” At hindi ito pakikipagpataasan lang ng ihi ng eksperto sa wika, kundi nagmumula sa makabayang pagkilala sa kakayahan at potensyal ng wikang Filipino sa pag-unawa at pagbago ng mundo, at sa panghihinayang sa pagkakawaglit ng mga salitang Filipino na akma sa iba’t ibang bagay.

Para kay Ka Roger, ang pagmamahal sa wikang Filipino ay tumatagos hanggang sa gagamiting ortograpiya. Madiin siya sa “pUwersa,” hindi “pwersa,” “aksIyon,” hindi “aksyon” para igalang ang pantig o syllable na para sa kanya ay esensyal sa wikang Filipino. Sa una naming pagkikita, may naghanda ako ng sulatin at para sa posibleng talakayan o debate hinggil dito. Pagkahawak niya sa dokumento, ang bungad niya, bagay na hindi ko napaghandaan, “Bakit puro ortograpiyang Unibersidad ng Pilipinas ito?” sabay marahang turo ng daliri sa napakaraming paglabag, parang kumander ng mga gerilya na nagtuturo sa mapa ng pwestuhan ng kaaway.

Naging biruan minsan ang ortograpiyang ito nang ang manunulat sa seksyong showbiz ay gumamit ng mga salitang “dyugdyugan” at “dyakol” sa isang artikulo. Kung susundin si Ka Roger, ang gagawin lang ay ilagay ang mga nararapat na titik “I” sa lugar para maging “dIyugdIyugan” at “dIyakol.” Ang wikang pabalbal, binaybay nang pormal. Pero adbokasiya rin ni Ka Roger ang tinatawag niyang “pagpapalaya sa wika” mula sa konserbatismo, maging sa konserbatismong sekswal. Ayaw na ayaw niya ng mga santu-santitong nagmumumog ng agua bendita habang naliligo naman sa pawis at dugo ng mga manggagawa at magsasaka.

Dapat may integridad ang manunulat, lalo na ang makabayang manunulat. Isa pa ito sa mahahalagang aral ni Ka Roger. Dapat ay mulat na pumapanig ang manunulat sa masang anakpawis at sambayanang Pilipino at sa kanilang pakikibaka, hindi sa mga nagsasamantala at nanunupil sa kanila. Ibig sabihin, may mulat na sakripisyo sa pagiging makabayang manunulat – malayo sa kahit katiting na yaman, kapangyarihan at katanyagan na iniaalok sa mga manunulat ng mga naghahari sa kasalukuyang lipunan.

Alam nating bago ang Batas Militar, maraming mayayaman at makapangyarihan na binangga si Ka Roger bilang mamamahayag at kolumnista. Alam nating may panahong lumayo na lang siya sa panulat noong ideklara ang Batas Militar, dahil hindi niya maatim ang magsulat para sa diktadura. Alam nating bagamat lagi siyang nasasabihang nanalo ng Gawad Palanca, kritikal siya sa mga patimpalak; malinaw sa kanyang wala sa parangal ang katuparan ng pagiging manunulat kundi sa paglilingkod sa bayan.

Alam natin, syempre pa, ang pag-aambag niya sa mga makabayan at progresibong pahayagan sa bansa. Mas gugustuhin niyang magbigay ng oras at talino sa mga kabataang makabayang manunulat kaysa kumita sa pagsulat para sa mga naghahari sa ating bayan. Tinutuligsa niya ang mga manunulat na nagpayaman sa malay na paglilingkod sa mga rehimeng pawang kontra-mamamayan.

Sa mga editoryal, kolum, at maging tula ni Ka Roger, napakalinaw ng pagtitiwala niya sa masang magsasaka at manggagawa – sa pagtugon sa mga kagyat na usaping bayan, ngunit lalo’t higit sa pagbabago sa namamayaning bulok na sistemang panlipunan. Madalas, sa paglalarawan niya sa isang sitwasyong pulitikal, inilalahad na rin niya kung bakit at saan dapat umaksyon ang sambayanan. Daynamikong naglalangkapan ang datos at pagpapahalaga sa kanyang sulatin, mula sa perspektiba ng masang anakpawis at sambayanan.

Kapansin-pansin na bagamat tinatawag din niyang “naghahari” ang mga imperyalista at malalaking kapitalista’t haciendero sa bansa – iyung mga tinatawag ni Rodrigo Duterte at mga tagasuporta niya na “oligarchs” – lagi niyang tinatawag ang mga ito na “naghahari-harian.” Isang paggamit ito na nagdidiin na ang kanilang paghahari ay nililikha, at sa gayo’y pwedeng wasakin; dinadaan sa sindak, ilusyon at pwersa, at gayo’y pwedeng ibagsak ng tunay na lakas na nasa pagkakaisa at pagkilos ng masang anakpawis.

Isa pa sa mahahalagang aral ni Ka Roger ang pakikipagtulungan sa kilusang masa, sa Kaliwa sa ating bayan – bilang manunulat at bilang tao. Hindi lingid sa marami, si Ka Roger Ordoñez ay tagasuporta at tagahanga ng Kilusan na kinabibilangan ni Ka Roger Rosal, ang Communist Party of the Philippines at New People’s Army. Hindi lamang rebelyon at rebolusyon sa panitikan at sining ang kanyang minithi at pinag-ambagan, kundi ang rebelyon at rebolusyon laban sa namamayaning sistemang panlipunan na pinaghaharian ng iilan.

Malinaw kay Ka Roger na ang pakikipagtulungan sa kilusang masa, sa Kaliwa, ay natural na kaugnay ng pagtitiwala sa masa. Sa Pilipinas, ang Kaliwa ang pwersang pampulitika na mulat na naglalayon, at may praktikang ipapakita bilang katibayan, ng pagmumulat, pag-oorganisa at pagpapakilos sa masang magsasaka, manggagawa at anakpawis para lumikha ng kasaysayan at pagbabagong panlipunan.

Sa paksang ito rin, hindi matatapos ang kwento niya. Mula sa aktibismo niya noon sa National Press Club, hanggang sa First Quarter Storm, sa pagtulong sa mga kasama na nasa underground noong Batas Militar, sa paglingap sa mga bilanggong pulitikal, sa mga debateng ideolohikal, sa pagpanig nilang tatlo – ng mga makabayang manunulat ng Politektnikong Unibersidad ng Pilipinas na sina Bayani Abadilla at Ave Perez Jacob – sa kilusang pagwawasto noong maagang bahagi ng dekada 1990, sa pagpapayo sa mga kabataang aktibista at makabayang manunulat, sa pagtulong sa mga progresibong organisasyon ng iba’t ibang sektor, at iba pa.

Sa dulo, wagas ang pagtitiwala ni Ka Roger sa mga kabataan – mga estudyanteng interesadong matuto, mga kabataang aktibista, mga kabataang makabayang manunulat. Iyan ang dahilan kung bakit hanggang sa inabot ng kanyang lakas ay nagturo siya sa PUP na paaralan ng mga kababayan nating hirap sa buhay. Kung bakit napaka-mapagbigay niya sa kanyang kaalaman at oras sa pagpapayo at pagbibigay-inspirasyon. Madalas niyang masabi noon, na hindi man niya masaksihan ang pagtatagumpay ng rebolusyon, ay malaking karangalan at kaligayahan niyang nakapag-ambag siya sa pagtatagumpay nito.

Buong buhay niya, tumulong siyang mag-aruga at magpayabong ng mga makabayan at progresibong paninindigan, lalo na sa mga kabataan. Hindi kataka-taka, sa kanyang pagpanaw, nakikita natin ang mga inaruga at pinayabong niya, nagbibigay-pugay. Sa kanyang pagpanaw, ibigay natin sa kanya ang pinakamataas na parangal: tanganan ang mga aral at inspirasyong iniwan niya para ang rebolusyong isinulong niya ay maipagtagumpay.

25 Mayo 2016