Usap-usapan ngayon sa alternatibong midya ang pagpoprotesta ng mga estudyante ng mga State Colleges and Universities (SCUs), tampok ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas, sa itinutulak ng rehimeng Aquino na pagkaltas sa badyet ng mga paaralang ito. Lumalabas na isang porma ng protesta ang tinatawag ng mga kalahok na “strike” o welga. Mas mataas ang antas ng militansya nito kumpara sa mga nakaraang porma ng protesta tulad ng walkout sa klase, boykoteo, at paglulunsad ng rali. May konotasyon ito ng aktibong paghadlang sa normal na operasyon ng mga pamantasan para magprotesta.

Anuman ang itawag, pagtigil ang welgang ito sa pag-aaral ng mga estudyante at pagtuturo ng mga guro para iprotesta ang sa mas malawak na pagtingin ay pumipigil sa makabuluhang edukasyon sa mga pamantasan. “Makabuluhang edukasyon” hindi lang sa pakahulugang kinakaltasan ang badyet para sa kasalukuyang edukasyon, kundi sa pakahulugan ding pinapakitid sa mga aralin at kursong kagyat na papakinabangan ng Negosyo ang ibinibigay na edukasyon ngayon – penomenong kaakibat ng nauna. Pinapakitid na nga ang saklaw ng edukasyon ngayon, kinakaltasan pa ang badyet nito.

Kaugnay ng pagtigil na ito sa pag-aaral ng mga estudyante at pagtuturo ng mga guro ang isa pang, o ibang klaseng, pag-aaral – ang pag-aaral sa pagpigil sa makabuluhang edukasyon sa kasalukuyan. Ang una ay nakasalalay sa, at kinakatangian ng, ikalawa. Hindi ito walang-utak na protesta, o “mindless protest” gaya ng tiyak na ibabansag ng mga komentarista ng midyang mainstream kapag hindi na nila magawang hindi ito pansinin. Punung-puno ang welgang ito ng pag-aaral, nakasalalay ito sa pag-aaral, sa tunay na sanhi ng mga suliranin ng edukasyon sa kasalukuyan. Dapat tayong makinig.

Kung susuriin, ipinagpapatuloy lang ng rehimeng Aquino ngayon ang padron ng mga naunang rehimen sa paglalaan sa badyet ng pamahalaan, na mas magandang tinatawag ng ibang “kabang-bayan.” Kinakaltasan ang badyet sa edukasyon at iba pang serbisyong panlipunan habang ibayong pinapalaki ang para sa pagbabayad sa utang panlabas at para sa militar – na, bukod sa nangangahulugan ng militarisasyon ay pagkakataon ng kurakot para sa matataas na opisyal-militar. Diyan din mapupunta ang bulto ng kabang-bayan, sa kabila ng pagpapanggap ng rehimeng ito: sa katiwalian.

Sa kanyang sanaysay na “The Policy of ‘Neoliberal’ Globalization and Worsening Economic Crisis in the Philippines,” inugat ni Jose Maria Sison ang ganitong moda ng pagbabadyet ng mga gobyerno ng mga bansang katulad ng Pilipinas, sa kasalukuyang porma nito, sa neoliberalismo. Aniya, bilang tugon sa kombulsyon ng krisis ng labis na produksyon sa buong mundo noong dekada 1970, sinisi ang suliranin ng istagplasyon sa Keynesian at sosyal-demokratikong interbensyon ng Estado na umano’y nagpapataas sa gastos sa mga serbisyong panlipunan at sa sahod ng mga manggagawa.

Aniya, simula dekada 1980, “para kamtin ang ‘neoliberal’… na layunin, naglunsad ang mga Estadong imperyalista sa pamumuno ng US ng walang patid na pag-atake sa pinaghirapang-kamting mga karapatan ng uring anakpawis sa seguridad sa trabaho, pag-uunyon at mga benepisyong panlipunan. Pinababa ang antas ng sahod. Sa kalakhan, pinalitan ang regular na mga trabahong full-time ng mga trabahong part-time. Kinaltasan o tuluyang tinanggal ang mga di-tahas na sahod sa porma ng social insurance, medikal na insurance, benepisyong pang-edukasyon at mga serbisyong panlipunan.”

Dito maiuugnay ang isa pang pinag-uusapang welga: ang bantang ilunsad ng mga manggagawa ng Philippine Airlines. Mahigit 2,600 manggagawa ang matatanggal dahil ia-outsource ang kanilang trabaho sa ibang ahensya – na pawang pinaghihinalaang pag-aari rin, tulad ng PAL, ni Lucio Tan. Ganito ang mangyayari: matapos matanggal sa trabahong regular, muli silang tatanggapin sa parehong trabaho sa PAL bilang mga kontraktwal. Mula sa pagkakaroon ng unyon bilang mga manggagawang regular, mahihirapan na silang makapag-unyon kapag naging mga kontraktwal na sila.

May mga puntong dagdag pa si Solita Collas-Monsod. Aniya, nakaugat sa mga maling desisyon ng PAL ang “pagkalugi” ng kumpanya noong 2008 at 2009, hindi sa gastusin sa mga manggagawa. Kahit sa mismong paliwanag ng PAL, maliit lang ang matitipid nito sa pagtanggal sa mga manggagawa – at lalong maliit kung ikukumpara sa mga pagkaluging idinulot ng mga maling desisyon nito. Sa ganitong pagsusuri, pagbuwag sa unyon talaga ang layunin ng planong tanggalan at kontraktwalisasyon sa PAL: union-busting – na ayon sa batas ay ligal paglunsaran ng welga ng mga manggagawa.

At isa nga ang kontraktwalisasyon sa mga porma ng tinatawag na “neoliberal na atake” sa mga manggagawa at sa kilusang paggawa sa Pilipinas. Bukod sa pinapababa nito ang sahod at benepisyo ng mga manggagawa, at pinapahaba rin ang oras ng pagtatrabaho nila, hinahadlangan nito ang pag-uunyon nila. Mangyari, wala halos ligal na sagka sa mga kapitalista sa pagtanggal sa mga manggagawang kontraktwal. Ligtas nang sabihing mas maraming manggagawa sa bansa ngayon ang kontraktwal kaysa regular – sa pangunguna ng malalaking kapitalista, mga malls, at special economic zones.

Inilarawan ni Pierre Bourdieu ang epekto ng pagpapatupad ng utopyang neoliberal: “Una, ang pagwasak sa lahat ng kolektibong institusyong may kakayahang kontrahin ang mga epekto ng mala-impyernong makina, pangunahin iyung sa Estado, na siyang sisidlan ng lahat ng unibersal na pagpapahalagang kaugnay ng ideya ng pampublikong larangan. Ikalawa, ang pagpataw sa lahat ng lugar… ng isang klase ng panlipunang Darwinismo na, kaakibat ang kulto ng kampeon… ay nagpapairal ng pakikibaka ng lahat kontra sa lahat at ng sinisismo bilang komon sa lahat ng hakbangin at gawi.”

Sa una, inilalarawan ang pagiging lantad na sunud-sunuran ng Estado sa dikta ng mga dayuhang institusyong pampinansya at gobyerno (sa usapin ng pagbabadyet) at sa dikta ng mga dayuhan at malalaking kapitalista (sa usapin ng paggawa). Pero inilalarawan din nito ang pangkalahatang pag-atake sa iba pang porma ng kolektiba na dapat sana’y armas ng mga estudyante (konseho, publikasyon, organisasyon, at iba pa) at ng mga manggagawa (unyon) sa paggigiit ng kanilang karapatan. Dinudurog ang mga ito, ginigipit ang paggana, o pinapahina sa pamamagitan ng iba’t ibang opensiba.

Sa ikalawa, inilalarawan ang matinding kompetisyong dulot ng neoliberalismo – sa mga karaniwang tao, hindi lang mga kapitalista. Sa gitna ng napakaraming walang trabaho, “Ang ultimong pundasyon ng buong kaayusang pang-ekonomiyang ito na nasa ilalim ng karatula ng kalayaan ay ang istruktural na dahas ng kawalang-trabaho, ang kawalang-katiyakan ng seguridad sa trabaho at ang panakot ng tanggalan na ibinabadya nito.” Dito nagmumula ang kumpyansa ng Estado at mga naghahari na iratsada ang mga hakbanging neoliberal nito: kung ayaw ng manggagawa, palitan; tiyak na magkukumahog pa rin sa edukasyon ang tao, anuman ang presyo nito.

Sabi ni Slavoj Zizek, sa mundo ngayon, “Isang bagay ang malinaw: matapos ang ilang dekada ng welfare state, kung saan ang mga kaltas ay relatibong limitado at may kasamang pangakong magbabalik din ang mga bagay sa normal, pumapasok tayo ngayon sa isang panahon kung saan nagiging permanente ang isang pang-ekonomiyang state of emergency: nagiging palagian, isang kalakaran. Kasama nito ang banta ng mas malupit na hakbangin sa pagtitipid (austerity), kaltas sa mga benepisyo, papaliit na serbisyong pangkalusugan at pang-edukasyon, at mas di-tiyak na empleyo.”

Ibig sabihin, bukod sa malinaw nang hindi una ang pagkaltas sa badyet ng SCUs at pagpapatupad ng mga patakarang kontra-manggagawa, tiyak na hindi rin ito ang huli. Kaya laban ng sambayanan ang laban ng mga iskolar ng bayan ng PUP at iba pang SCUs, gayundin ang laban ng mga manggagawa ng PAL at iba pang kumpanya. Nangunguna sila ngayon, pero para sa lahat ang hamon sa susunod na panahon. Pangangailangan ng lahat ang tinatanggal sa kanila, ang makabuluhang edukasyon at regular na trabaho. Sa paglaban sa kanilang tampok na lugar, ipinaglalaban nila tayo.

25 Nobyembre 2010