Isang simple at inosenteng 14-anyos na bata si Elaine (di-tunay na ngalan) na kasalukuyang nasa Grade Six. Dapat sana, hayksul na siya. Pero kinailangan niyang tumigil sa pag-aaral noong nakaraang taon. Kung tutuusin, nasa rurok pa siya ng pagkabata–katulad sana ng ordinaryong mga batang nakikihalubilo, nakikipaglaro sa mga kapwa niya bata.

Pero kahalubilo at kalaro niya ngayon ang kanyang sariling isang taong gulang na anak na bunga ng panggagahasa.

Noong nakaraang taon, tatlong beses na ginahasa si Elaine ng kanyang tiyuhin na miyembro ng 4th Batangas  Civilian Armed Forces Geographical Unit (Cafgu). Sa kanyang kuwento sa Pinoy Weekly, nagbabakasyon lamang siya sa kanyang lola sa Sawang, Lobo, Batangas kung saan nakatira din ang kanyang tiyuhin. Kuwento niya, isang gabi noong Enero 2011, ginising siya ng kanyang tiyuhin at sinabihan na huwag gumawa ng ingay.

“Sa ibaba po ng bahay ng lola ko kami natutulog, bumaba po si Amado sa tinutulugan namin. Ginahasa po niya ako,” ani Elaine.

Nasundan ang panggagahasa kay Elaine kinabukasan, at isa pang beses noong Mayo 2011.  Sa kabila ng positibong pagtuturo sa salarin at ulat medico-legal na nagkumpirma ng panggagahasa, binasura ng Provincial Prosecutor ang kasong isinampa niya laban sa tiyuhin. Tinanggihan din ng prosekusyon sa Batangas ang kanilang motion for reconsideration, kaya’t muli silang nagsampa ng motion for reinvestigation sa Department of Justice (DOJ).

Habang sinusulat ang artikulong ito, isinasagawa ang ikalawang preliminary hearing ng kaso sa DOJ. “Masakit, ang hiling ko lang ay makulong siya,” matatag na sabi ni Elaine.

Ang 15-anyos naman na si Ella, nakaligtas sa pagmasaker sa kanyang pamilya noong Pebrero 25, 2012 sa Labo, Camarines Sur. Namatay ang kanyang ama at dalawang nakababatang kapatid. Kung noon, halos di makausap si Ella dahil sa pagkatulala, ngayo’y nakakangiti at nakikipag-usap na siya. Iginigiit niya na mga miyembro ng 49th Infantry Batallion ng Philippine Army ang pumatay sa kanyang pamilya.

Kuwento niya, “Bandang alas-sais ng umaga iyon, narinig kong may mga naglalakad sa labas ng bahay. Pagdungaw ko po sa bintana nakita kong may mga sundalo nang nakapalibot sa bahay namin. Ginising ko po si Papa, tapos pinagbabaril na kami,” sabi ni Ella sa Pinoy Weekly.

Sugatan din siya at bantay-sarado pa ng mga sundalo sa ospital. Bagaman nakakarekober na siya mula sa trauma,  hindi maiwasang mangilid ang kanyang luha sa alaala ng kanyang ama at dalawang kapatid.

Aniya, “Miss ko na sila, mag-iisang taon na silang patay. Gusto ko mabigyan sila ng katarungan.”

Naalarma ang Children’s  Rehabilitation Center (CRC) sa lumalaking bilang ng mga batang biktima ng paglabag ng karapatang pantao. Aabot na sa 14 na bata ang biktima ng pamamaslang, at 12 dito sa loob lamang ng taong ito. Ani Jacqueline Ruiz, executive director ng CRC, hindi na maituturing na collateral damage lang ang bata. Tila target na sila ng mga puwersa ng estado.

“Talagang inaatake na ang mga batang ito. Ang mga batang nagiging biktima ay anak ng lider o miyembro ng mga organisasyon sa kani-kanilang lugar,” ani Ruiz.

Pero kahit ordinaryong mga bata katulad ni Elaine, nagiging biktima din ng mga paglabag ng karapatang pantao. Ani Joms Salvador, pangkalahatang kalihim ng grupong Gabriela, “Patunay ito na buhay na buhay ang kultura ng impunity (kawalang pananagutan) at malayung-malayo sa ilusyon na ipinapakalat ng administrasyong Aquino na wala nang mga paglabag sa ilalim ng kanyang pamumuno.”

Papataas na bilang ng mga paglabag

Sa taunang ulat ng grupong pangkarapatang pantao na Karapatan, lumalabas na ikatlo ang mga bata at menor-de-edad sa pinakamaraming mga biktima ng ekstra-hudisyal na pamamaslang. Una ang sektor ng magsasaka na may 71 biktima ng pamamaslang, pumangalawa naman ang sektor ng mga katutubo na may biktimang 25.

“Lima sa mga batang biktima ay anak ng mga katutubong lider,” ani Ruiz. Pinakahuli ang dalawang bata sa masaker ng pamilya Capion sa Tampakan, South Cotabato. Narinig pa umano ng mga saksi nang utusan ng komander ng militar na tuluyang patayin ang mga biktima, ayon sa Karapatan.

Ayon pa sa grupo, papadilim ang sitwasyon ng karapatang pantao sa ilalim ng administrasyong Aquino. Sa kanilang talaan, mayroon umanong 129 na biktima ng pamamaslang ang administrasyong Aquino, bukod pa sa 150 na biktima ng bigong pagpaslang.

Tumindi rin sa taong ito ang deployment ng militar sa pinaghihinalaang mga lugar na kontrolado ng rebolusyonaryong New People’s Army (NPA). Resulta nito ang malawakang paglabag sa karapatang pantao gaya ng sapilitang paglikas, tortyur, ilegal na pag-aresto, at pag-okupa ng mga militar sa mga eskuwelahan at iba pang pampublikong lugar.

“Napansin namin na malala at nakakarimarim ang mga pagpatay ngayon tulad din noong panahon ng batas militar,” sabi ni Cristina Palabay, pangkalahatang kalihim ng Karapatan.

Halimbawa nito ang pagpatay ng mga sundalong militar kay Genesis Ambason, isang lider-katutubo sa Agusan Del Sur, na pinahirapan bago patayin, at ang pagpugot naman ng ulo kay Ely Oguis, isang kagawad ng barangay sa  Albay.

Sa pagnanais ng Armed Forces of the Philippines (AFP) na tapusin ang unang yugto ng Oplan Bayanihan sa taong 2013, mangangahulugan ito ng papatindi pang paglabag sa karapatang pantao, ayon sa Karapatan. Kasabay nito ang promosyon sa ilang opisyal militar na sangkot sa mga paglabag.

“Ang promosyon ng mga kilalang human rights violators tulad ni Brig. Gen. Eduardo Año, bilang bagong hepe ng Intelligence Service of the Armed Forces of the Philippines (Isafp) at ni Brig. Gen. Aurelio Baladad bilang deputy chief of staff for operations ay bahagi ng Oplan Bayanihan. Nakadisenyo ito para tapusin ang mga pinaghihinalaan nilang mga kaaway kasama na ang sumusuporta sa mga ito,” paliwanag ni Palabay.

Kabilang si Año sa mga sangkot sa pagdukot kay Jonas Burgos, bagay na ikinalungkot ng ina ng nawawalang biktima.  “The swearing in of Eduardo Año in Malacanang as the new ISAFP chief has annihilated whatever small hope I held on to, that in time, during this dispensation, the Human Rights situation in the Philippines would improve and the surfacing of my son, Jonas, would follow soon. Lord have mercy on Jonas and the other human rights victims,” pahayag ni Edita Burgos.

Target: lupaing ninuno

Naka-angkla rin umano ang Oplan Bayahihan sa pagpapatupad ng mga proyektong pang-kaunlaran sa ilalim ng Public-Private Partnership.  Marami kasi sa mga biktima ang mga katutubong aktibong lumalaban sa mga proyekto tulad ng pagmimina na wawasak sa kanilang mga lupaing ninuno. Kabilang na rito si Ambason at ang pamilyang Capion.

“Hangad nila ang aming lupang ninuno,” sabi ni Jomorito Goaynon, tagapangulo ng Kalumbay at isang lider katutubo sa rehiyon ng Hilagang Mindanao. Aniya, maraming mga lider katutubo ang kinakausap ng mga inhinyero at representante ng iba’t ibang kompanya ng mina para alukin ng suhol. Ang tumatanggi sa alok ang nagiging biktima ng mga paglabag sa karapatang pantao.

Kahit ang mga tagasuporta nila, tulad ni Sr. Stella Matutina, pangkalahatang kalihim ng Panalipdan Mindanao, hindi nakaligtas sa mga pagbabanta at pananakot. “Kami na tumututol sa large scale mining at logging ang pinagbabantaan ng buhay at inaakusahang NPA,” ani Sr. Matutina.

Sa kasalukuyan, 70 lider-katutubo ang nasa Kamaynilaan para iparating sa publiko ang tunay na kalagayan ng mga katutubo at iba pang mamamayan sa Mindanao.

Sabi nga nila, bukod sa bagyong Pablo na humagupit sa maraming bayan ng Mindanao, araw-araw ma hinahagupit ng karahasan ng Oplan Bayanihan ang mga bata, katutubong magsasaka, at marami pang mamamayan.

Mga paglabag sa ilalim ng administrasyong Aquino mula Hulyo 2010 – Oktubre 31, 2012 (Source: Karapatan)