Relaks at payapang nakatipon ang mga raliyista sa embahada ng US dahil papatapos na ang programa. Payapa rin naman ang mga pulis. Mainit ang sikat ng araw bagaman signal no.1 sa Maynila at binabayo ni “Lawin” ang Hilagang Luzon. Gutom at pagod na rin marahil ang marami, dahil karamiha’y nagmula sa kampuhan sa UP, Diliman, nang maaga pa. Maraming midya. Pangalawang linggo na ito ng Lakbayan ng Pambansang Minorya.

Maya-maya’y napalingon ang marami sa gawing Cultural Center dahil may dalawang magkasabay na trak ng bumbero na umuusad. Mabagal, hinay-hinay, nananantya kung lalapit. Siyempre pa, naalarma ang mga raliyista. Maaga pa kasi’y nabasa na sila dahil sinalubong ng bumbero ng tubig habang papalapit sila sa embassy. Naagaw lang ng mga raliyista ang hose nito kaya napahinto ang buga ng tubig. At saka sila humimpil at nagprograma sa tapat ng embassy.

Sa matagal na panahon, noon lang nakadikit ang mga raliyista sa mismong gate ng embassy. Nadungisan ang seal ng US embassy sa binatong paint bombs, tinamaan din ang mga pader, at may konting “OP” (operation pinta).

Bandang gate ng embassy, parang nagkakagirian, pero hindi pansin ng bulto. Ilang sandali lang lumabas sa hanay ng mga pulis ang 6-na-miyembrong Special Weapons and Tactics (SWAT) na nakauniporme ng itim, naka-mask, nakamahabang baril, at may tear gas canisters. Pumuwesto sila sa may pader ng embassy, nakaharap sa Roxas Boulevard, at ilang dipa lang ang layo sa unahan ng rali. Isa ang nagsimula nang mag-load ng tear gas.

Huling tapagsalita na noon si Bong Labog ng Kilusang Mayo Uno. Susunod na daw sana rito ang bahaging pormal na ibabalik sa bumbero ang hose na nakumpiska at mag-uuwian na. Umakyat naman si Renato Reyes Jr. ng Bagong Alyansang Makabayan (Bayan) at hinawakan ang mikropono: “Col. Pedrozo matatapos na ang aming programa. Patapusin niyo muna kami.”

Dun lang nalaman ng lahat na may nangyayari na pala sa harap. Sinigundahan pa ito ni Reyes ng “Col. Pedrozo huwag kayong mananakit. Mga kasama, huwag kayong mambabato.” Nagsalita na si Labog at sa kalagitnaan ay pumutok ang tear gas. Nagpulasan ang mga tao. Umandar ang police van at nagsimulang managasa ng raliyista. Nanghambalos ang mga pulis at tinugis ang mga papalayong raliyista hanggang Kalaw.

Masakit sa mata ang teargas. Wala nang usok ay napakalawak at napakalayo pala ng tatalaban nito. Dalawang nasaktan at nagulungan ng police van ang binitbit ng mga kasama nila patungong maliit na plasa sa tapat ng embassy. Isang estudyante ng PUP at isang katutubo mula sa Caraga, Mindanao. Hindi kaagad nabigyan ng lunas dahil ang buong medical team ay hinuli daw kasama ng mga raliyista. May lumapit na pulis para dalhin sila sa ospital pero tumanggi ang mga kasama nila. Di naglaon marami ang umalalay at nagdala sa kanila sa ospital.

Muling nagtipon ang mga nagrali sa Plaza Salamanca sa United Nations at doon ay nagkaisang magmartsa sa Manila Police District para mapalaya ang mga kasamang inaresto. Napilitan ang mga pulis na palayain ang 29, ngunit patuloy na bumakas ang galit sa mukha at tinig ng mga Moro at katutubong mga mamamayan, kasama ang mga tagasuporta nila.

Matanong lang. Makatuwiran ba ang ginawang dispersal? Sa anong dahilan? Dahil napahinto ng mga raliyista ang mga bumbero na walisin sila? Dahil nakadikit sila sa gate ng embassy? Dahil nadungisan ang pader at seal nito?

Masagot lang. Rali at pintura lang sa pader umiiyak na ang embassy. Pero paano naman ang mga Moro at katutubong Pilipino na inagawan ng lupang ninuno at teritoryo, binabaril, pinapatay at tinutugis ng militar, sinusunog ang mga bahay at eskwelahan, dinadambong ang likas na yaman dahil sa pakikialam at panghihimasok ng US sa ating bayan, ok lang?