Lahat ng pangulo ng Pilipinas pagkatapos ni Cory Aquino, ginustong baguhin ang Konstitusyong 1987. Bagamat pag-alis sa limitasyon ng termino ng mga nakaupong pulitiko, lalo na ng pangulo, ang tumampok sa midya at maging sa mga protesta, lagi ring kasama ang pag-alis sa mga limitasyon sa 100 porsyentong dayuhang pag-aari sa bansa.

Hindi progresibo ang Saligang Batas. Binuo rin ito ng mga naghaharing uring komprador at haciendero na sunud-sunuran sa mga dikta ng US. Pero nalikha ito pagkatapos ang pagpapatalsik sa diktadurang US-Marcos, kung saan malaki ang papel ng Kaliwa. Napwersa ang mga gumawa ng Konstitusyon na maglagay ng ilang makabayang probisyon sa ekonomiya.

Pero panandang-bato rin ang termino ni Cory sa pagratsada sa mga patakarang neoliberal sa bansa. Ang sabi nga ni Prop. Jose Maria Sison, ginawa ng Konstitusyong 1987 na isang transaksyon ng “malayang pamilihan” ang reporma sa lupa: boluntaryong ibebenta ng haciendero ang lupa o mag-aalok siya ng Stock Distribution Option, inalis ang pangangailangan ng interbensyon ng Estado para isulong ang katarungang panlipunan.

Pero masasabi sa pangkalahatan na hindi pa kinakatawan ng Konstitusyong 1987 ang mga prinsipyo ng mga neoliberal na patakaran. Kahit ang deklarasyon nito ng mga prinsipyo, pabor sa mas malaking papel ng Estado sa ekonomiya, bagamat hindi Keynesian. Tiyak na pinapahintulutan nito ang pagpapatupad ng mga patakarang neoliberal, pero hindi pa nito tahasang nilalaman ang mga prinsipyo ng gayong mga patakaran.

Mahalagang balikan ang saliksik ni Sonny Africa ng Ibon Foundation, na nagsabing simula dekada nobenta, 130 bansa sa mundo ang nagbago ng Konstitusyon sang-ayon sa mga patakarang neoliberal: pagtanggal sa mga hadlang sa paggalaw ng kapital at mga kalakal, pagtapyas sa papel ng gobyerno sa ekonomiya, pribatisasyon ng mga serbisyong panlipunan, denasyunalisasyon ng mga pambansang ekonomiya, at iba pa.

Tiyak, gaya ng madalas sabihin ng mga pabor sa Cha-cha, iba man ang wika nila, naiikutan ng malalaking dayuhang kapitalista kasabwat ang mga lokal na naghaharing uri ang Saligang Batas. Pero gusto nila itong baguhin para maging mas lantad na neoliberal, na pwedeng batakin tungo sa mas sagad pang paggamit. Tiyak na maghuhudyat ang Cha-cha ng mas matinding pagsasamantala sa bansa; lalo tayong magiging iskwater sa sariling bayan.

Masasabi, samakatwid at bilang obserbasyon, na nabuo ang Konstitusyong 1987 sa bisperas ng pagiging kapos ng silbi nito para sa mga naghaharing uri, na nagtulak at nakikinabang sa mga patakarang neoliberal.

20 Marso 2014