Kalat-kalat, nakasandig sa pribadong sektor, at pangkalahata’y nakakalito: ganito puwede isalarawan hindi lang ang tugon ng administrasyong Duterte sa pandemya kung hindi pati ang pagproseso ng Department of Health (DOH) sa kritikal na datos.

Nabigyan muli ng tutok ang kataka-takang datos mula sa DOH nang dumating ang inudyukang pagbibitiw ni Dr. Tony Leachon mula sa pagiging tagapayo sa National Task Force against Covid-19. Pinuna noon ni Dr. Leachon ang DOH dahil hindi raw ito tapat sa real-time Covid-19 data na inilalabas nito. Nariyan na nga’t hindi pa rin nauubos ang “late cases” na itinatala ng kagawaran.

Isang isyu na nakita ng mga eksperto sa media brieifing ng CURE Covid nitong Hunyo 17 ang pangongontrata ng DOH sa mga pribadong kompanya para sa pagrposeso ng Covid-19 data.

“Given the fact it should be a government response, bakit tayo umaasa sa private sector groups?” pagtataka ni Prop. Lex Muga mula sa Ateneo de Manila. Puwede rin ibato itong tanong sa tuwing magbubuhos ng pasasalamat si Duterte sa anumang donasyon kasabay ng pagdaing sa kawalan umano ng budget.

Isa pang problema sa tugon at pagtatala ng DOH ay ang pagkakawatak-watak ng datos, giit ni Joshua Miguel Danac, molecular biologist at data researcher sa Unibersidad ng Pilipinas. Dahil iba-ibang grupo ang may hawak sa iba’t ibang numero at wala pa ring iisang lugar na paglalatagan ng datos, bumabagal ang proseso. Paano makakabuo ng komprehensibo at epektibong tugon kung sa datos pa lang, sablay na?

Sa ganitong hinaing ng mga mamamayan, madalas isagot ng gobyerno na mas kaunti naman ang naapektuhan ng Covid-19 ngayon kung ikukumpara sa walang anumang hakbang. Para bang dapat pang ipagpasalamat ng Pilipinas na kumilos, kahit kaunti, kahit sablay, ang gobyerno.

Labas pa nga sa datos na inilalabas ng kagawaran ang bilang ng mga manggagawang apektado ng pandemya, mga pamilyang nagugutom, sa kawalan ng makataong plano sa transportasyon, at iba pa.

Saan tayo magsisimula kung bibilangin natin ilang buhay ang sana’y naisalba kung mas maayos ang tugon? Kung mas malinis ang pagproseso ng datos. Ilang pamilya kaya ang hindi sana naulila?

Haharap si Health Sec. Francisco Duque III at iba pang opisyales ng DOH sa imbestigasyong ipinag-utos ni Ombudsman Samuel Martires. Kasama sa sisiyasatin ang pagbili ng 100,000 test kits, ang naantalang pagbili ng personal protective equipment para sa health workers, at pati ang naging pamamahagi ng benefits at financial assistance sa frontliners na nagkasakit o namatay dahil sa novel coronavirus.

Sa likod ng tabinging datos at tugon ng gobyerno nakatala ang hinagpis ng Pilipino. Handa rin kaya ang administrasyong Duterte sa magiging pagtatasa ng sambayanang hindi makakalimot?