Hindi nalilinlang ang mga mamamayan sa diumano’y ilusyon at retorika na inilako ni Benigno Aquino III sa kanyang State of the Nation Address Address (SONA). Katunayan, sa ikalawang taon ng panunungkulan ni Aquino, hitik na ang panawagan mula sa batayang mga sektor ng “pagtakwil”, at maging “pagpapatalsik”, sa anila’y pangulong labis na nagpapahirap sa kanila.

Umabot sa mahigit 10,000 ang mga manggagawa, kabataan at guro, maralitang lungsod, kababaihan, empleyado ng gobyerno, pamilya ng overseas Filipino workers (OFW), taong simbahan, at iba pa ang nagprotesta sa kahabaan ng Commonwealth Ave., matapos pigilan ng daan-daang pulis na makarating sa Batasan Pambansa.

“Bistado na ng sambayanan na ang gobyernong ito’y para lamang sa iilan. Inclusive growth kuno, pero sabay-sabay lumalala ang kawalan ng trabaho, kahirapan at gutom. Inclusive growth kuno, pero kroni’t kamag-anak lang ang nakikinabang, kasabwat ang mga dayuhan,” ani Carol Araullo, tagapangulo ng Bagong Alyansang Makabayan (Bayan) sa kanyang talumpati.

Ganito ang naging tono ng maghapong kilos-protesta na tumuligsa sa mga polisiya ni Aquino na umano’y nagpapahirap sa mga mamamayan. Kabilang dito ang Public-Private Partnerships na ginagawang negosyo ang pabahay, kalusugan at edukasyon, at nagdudulot nga pagtaas sa presyo ng kuryente, tubig, langis, at iba pang bilihin;two-tiered wage system at kawalan ng dagdag-sahod; demolisyon sa mga maralitang komunidad; Oplan Bayanihan na nagdudulot ng mga paglabag sa karapatang pantao; pagpapapasok ng mga tropang Amerikano sa bansa; at iba pa.

“Paghihimagsik” ng mga manggagawa ang ipinanawagan ni Elmer “Bong” Labog, tagapangulo ng Kilusang Mayo Uno (KMU). “Sa halip na kilalanin at tugunan ang tunay na kalagayan ng mga manggagawa, nagpapakalat pa ng kasinungalingan si Aquino. Nakakapanghimagsik para sa mahihirap na walang makain ang pakainin ng kanyang mga kasinungalingan,” aniya.

Panunupil

Ang galit ng mga mamamayan ang nagtulak sa kanilang itaob ang barikada ng pulisya bandang alas-3:30 ng hapon. Nagresulta ito sa marahas na pagpigil ng pulisya sa mga demonstrador, gamit ang mga batuta, bakal na panangga, at bato. Gumanti rin naman ang mga demonstrador.

Inabot ng 95 ang sugatan sa kanilang hanay, ang ila’y kinailangang isugod sa ospital. Kabilang dito si Nardy Sabino, pangkalahatang kalihim ng Promotion for Church People’s Response o PCPR, isang grupo ng mga taong simbahan.

Habang nagaganap ang marahas na pagtaboy sa umabanteng mga demonstrador, nagsimula naman ang SONA ni Aquino sa loob ng Batasan Pambansa. Kabilang sa mga una niyang binanggit ang kanyang umano’y pagkamulat sa “panggigipit ng mga makapangyarihan” noong Batas Militar. “Dito napanday ang aking prinsipyo: Kung may inaagrabyado’t ninanakawan ng karapatan, siya ang kakampihan ko,” aniya.

Puna ni Tinay Palabay, tagapagsalita ng Karapatan, “Habang binabanggit niya ito, marahas na sinusupil ang mga mamamayan.” Sa kilos-protesta, nauna na niyang tinawag si Aquino na “magnanakaw ng karapatan at kapayapaan ng mga mamamayan.”

Nakapagtala na ang grupo ng 99 na biktima ng ekstra-hudisyal na pamamaslang sa ilalim ng administrasyong Aquino, at marami pang biktima ng tortyur, pagdukot, at ilegal na pag-aresto. Isinisisi ito sa pagpapatupad sa programang kontra-insurhensiya na Oplan Bayanihan—na ibinida rin ng pangulo sa kanyang SONA.

“Malinaw na hindi kinakampihan ni Aquino ang mga agrabyado, kundi ang mga panginoong maylupa at negosyante. Kinakasangkapan pa niya ang AFP (Armed Forces of the Philippines) para dahasin ang mga magsasaka,” ayon kay Marie Hilao-Enriquez, tagapangulo ng Karapatan.

Totoong lagay ng empleyo

Pinabulaanan ng progresibong mga grupo ang marami pa sa mga sinambit ng pangulo sa kanyang SONA.

Kabilang na rito ang umano’y pagbaba ng unemployment rate sa 6.9 porsiyento sa Abril ngayong taon, kumpara sa 7.2 porsiyento noong nakaraang taon. Ayon kay Lito Ustarez, executive vice-president ng KMU, “Mukhang pinalaki na naman ng gobyerno ang kinokonsidera nitong may trabaho. Malamang, karamihan sa kanila ay kontraktuwal, na wala na ngayong trabaho.”

Sa indipendyenteng pag-aaral ng Ibon Foundation, tumaas pa nga nang 9.3 porsiyento ang unemployment at underemployment sa ilalim ni Aquino. Sinabi pa ng Ibon na bagaman nakalikha ang administrasyong Aquino ng mga trabaho, karamihan nito’y part-time lamang. Samantala, bumaba pa ng 1.6 milyon ang bilang ng regular na mga manggagawa.

“Eksperto na ang Malakanyang sa pagtatago ng kawalang trabaho. Biruin mo, apat sa 10 manggagawa ang part-time lamang at maaaring mawalan ng trabaho anumang oras,” ayon kay Anakpawis Rep. Rafael Mariano, isa sa progresibong mga kongresistang sumama sa ‘SONA ng bayan’ sa kalsada.

Samanatala, sinabi ni ACT Teachers Rep. Antonio Tinio na hindi nabanggit ni Aquino na karamihan sa mga guro at nars na ineempleyo ng gobyerno ay mga kontraktuwal din. Aniya, 20,000 na pampublikong guro at 10,000 na pampublikong nars ang kontraktuwal.

“Hindi rin binanggit ng pangulo na walang dagdag sa sweldo ng mga kawani ng gobyerno sa 2013,” dagdag pa ni Tinio.

Panlilinlang sa usaping pangkalusugan

Ipinagmalaki rin ni Aquino ang umano’y pagdami ng bilang ng mga Pilipino na saklaw ng Philhealth, na umaabot na sa 85 porsiyento. Ito umano ang magsisiguro na abot-kaya ng karaniwang Pilipino ang serbisyong pangkalusugan. Nangako pa siya ng universal health care.

Ngunit pinabulaanan ito ni Dr. Gene Nisperos, tagapangulo ng Health Alliance for Democracy. “Sa PGH (Philippine General Hospital), 30 porsiyento lamang ng mga pasyente ang may Philhealth,” sabi ni Nisperos. Sinabi pa niya na walang bansang nakamit ang universal health care sa pamamagitan ng pribatisasyon.

Pinaplano ni Aquino na isapribado ang 26 na pampublikong ospital, na mangangahulugan ng pagtaas ng singil. Pinaplano ring lansagin ang charity wards sa mga ospital, na karaniwang tinatakbuhan ng mahihirap. Mariin itong tinututulan lalo na ng kababaihan.

“Malinaw na dinidiktahan ng dayuhang mga bangko at donor ang programang ito na layong gawing mga korporasyong kumikita ang ating mga ospital,” sabi ni Joms Salvador, deputy secretary general ng Gabriela.

Inilinaw pa ni Salvador na libre at komprehensibong serbisyong pangkalusugan ang kailangan ng kababaihan, hindi ang Responsible Parenthood Bill. Sa kanyang SONA, nagparinig si Aquino sa Kongreso ng kagustuhang maipasa ang nasabing panukalang batas, na nagmula sa Reproductive Health Bill. Ang naunang bersiyon ng RH Bill ay panukalang batas ng Gabriela Women’s Party, pero laman nito ang pagtugon sa komprehensibong pangangailangang medikal ng kababaihan – hindi lang reproduktibong kalusugan, at hindi para kontrolin ang populasyon.

Puna ng Gabriela, hindi isinusulong ng bersiyon ni Aquino ang totoong pangangailangan sa serbisyong pangkalusugan ng kababaihan, kundi ang pagkontrol sa populasyon bilang sagot sa kahirapan.

Bigo sa kabataan

Sa pagbibida ng kanyang umano’y mga nagawa para sa edukasyon, pinatutsadahan ni Aquino ang mga kabataan na “nagpaplano nang mag-cut classes para magpiket sa Mendiola.”

Sinabi ni Aquino na dinagdagan ang badyet para sa State Universities and Colleges. “Kaya kung may magsasabi pa ring binawasan natin ang budget ng edukasyon, kukumbinsihin na lang namin ang inyong mga paaralan na maghandog ng remedial math class para sa inyo,” aniya.

Pang-iinsulto ito sa mga kabataan, ayon kay Vencer Crisostomo, tagapangulo ng Anakbayan. “’Yan na rin ang sinabi niya noong nakaraang taon, na tumaas ang badyet sa edukasyon. Pero hindi naman pala. Ang sinasabi niyang increase ay ‘yung para sa suweldo ng mga guro sa ilalim ng SSL 3 (Salary Standardization Law).”

Ang masahol pa, ani Crisostomo, ay ang pagbibigay ng kondisyon sa “pagtaas” ng badyet ng SUCs na “magreporma”. Ang nais umanong reporma ng administrasyong Aquino: Magkaroon ng independensiyang piskal ang SUCs. Ibig sabihin, pagtaas ng matrikula, pagkomersiyalisa at pagpasok ng pribadong kapital sa SUCs para kumita.

Sa isang pahayag, naglista ang Kabataan Party-list ng “Limang Kabiguan sa Kabataan” ni Aquino. Kabilang dito ang pagtaas ng matrikula at iba pang bayarin at “hungkag na pangako” ng programang K+12.

“Hindi ginagawa ng K+12 ang mga kabataan na employable, kundi exportable, dahil hinuhubog sila para sa trabahong semi-skilled at may mababang sahod sa ibang bansa,” ayon kay Kabataan Rep. Raymond Palatino.

Tahimik sa Luisita, ‘utak’ ng Cha-Cha

Ipinangako pa ni Aquino na sa kanyang termino, matatapos ang pamamahagi ng lupa sa mga magsasaka sa ilalim ng Carper (Comprehensive Agrarian Reform Program with Extension and Reform).

Ngunit kabilang daan-daang magsasaka mula sa Hacienda Luisita sa mga nagprotesta dahil sa kabiguan ng pamilyang Cojuangco-Aquino, hanggang ngayon, na ipamahagi ang lupain sa mga magsasaka, sa kabila ng utos ng Korte Suprema.

“Ang pahayag ni Aquino ay insulto sa mga magsasaka,” ayon kay Atty. Jobert Pahliga ng Sentro para sa Tunay na Repormang Agraryo, na naniniwalang di malulubos ang pamamahagi ng lupa hangga’t hindi naibabasura ang CARP at mga butas nito. “Baka magkaroon pa nga ‘yan ng Carperer,” pabiro niyang sinabi.

Para naman sa Kilusang Magbubukid ng Pilipinas (KMP), nagkatotoo ang kanilang prediksyon na babanggitin ng pangulo ang Carper “para maipakitang pro-land reform siya, pero hindi niya babanggitin ang Hacienda Luisita.”

Samantala, bagaman hindi nabanggit ni Aquino sa kanyang SONA ang Cha-Cha, naniniwala ang KMP na si Aquino ang “utak” ng panibagong tulak para sa pagbabago ng Konstitusyon. “Bilang tunay na asendero, numero unong tagatulak si Aquino ng 100 porsiyentong dayuhang pag-aari sa lupa,” ani Antonio Flores, tagapagsalita ng KMP.

Panawagan ng maralita

Nauna na ang mga maralitang lungsod ng Kalipunan ng Damayang Mahihirap (Kadamay) sa panawagang patalsikin si Aquino, na kanilang bitbit sa isang malaking itim na bandera.

“Ang panawagang ito ay nararapat dahil sa pagmamalupit at pang-aapi sa aming mga buhay at tahanan ng rehimeng ito. Marami sa amin ang naghihirap na manggagawa dahil sa pababang halaga ng sahod at kawalang trabaho, at mga magsasakang inagawan ng lupa. Talagang malaki ang diskuntento at pagkabalisa ng mga mamamayan sa rehimeng ito,” ayon kay Carlito Badion, pangalawang tagapangulo ng Kadamay.

Binayo ng sunud-sunod na mga demolisyon ang maralitang mga komunidad matapos maupo sa poder si Aquino. Para sa Kadamay, hindi na dapat manatili sa kapangyarihan ang isang pangulong mapang-api sa mga maralita.

May ulat nina Macky Macaspac, KR Guda, Pher Pasion, Soliman A. Santos at Darius Galang

Tingnan ang mga larawan ng SONA ng Bayan.